Γάτα

Η γάτα (Felis catus) ανήκει στην οικογένεια των Αιλουριδών και είναι το πιο διαδεδομένο κατοικίδιο ζώο. Ζει στο περιβάλλον του ανθρώπου εδώ και τουλάχιστον 9.500 χρόνια. Δεινός θηρευτής, η γάτα κυνηγά πάνω από 1.000 είδη ζώων για τροφή. Μπορεί να εκπαιδευτεί ώστε να υπακούει σε απλές διαταγές.

Οι γάτοι (Στην εικόνα ο πολυαγαπημένος μου γάτος Εντγκαρ) επίσης έχει διαπιστωθεί ότι μαθαίνουν να χειρίζονται απλούς μηχανισμούς, όπως πόμολα πόρτας. Τα ζώα χρησιμοποιούν μια ποικιλία φωνών και ένα είδος γλώσσας του σώματος που τους χρησιμεύει στη μεταξύ τους επικοινωνία. Τα νιαουρίσματα, τα γουργουρίσματα και τα μουγκρίσματα είναι από τους πιο γνωστούς τρόπους επικοινωνίας. Μέχρι πρόσφατα πιστευόταν ότι η γάτα εξημερώθηκε στην αρχαία Αίγυπτο, όπου θεωρούνταν ιερό ζώο. Ωστόσο, τα αποτελέσματα έρευνας του 2007 έδειξαν ότι η καταγωγή όλων των κατοικιδίων γατών πιθανώς ανάγεται σε πέντε αφρικανικές αγριόγατες (Felis silvestris lybica) που έζησαν στην Εγγύς Ανατολή γύρω στο 8000 π.Χ.[9]. Έχει ευλύγιστο σώμα, στρογγυλό κεφάλι, μακριά ουρά και γαμψά νύχια που εξυπηρετούν στην αναρρίχηση και τη σύλληψη του θηράματος

Παρομοιώσεις

Πολύ έξυπνος ανθρωπος.

Δες και σύνθετα

Ονομασία

Επίσημη ονομασία

Felis Catus

Σημερα την ονομάζουμε Γάτα και σε ιδιώματα κάτα, κάτης, κάτθης. Στην καθαρεύουσα ονομάζεται γαλή.

Οι αρχαίοι απ΄οτι φαίνεται «γαλή» ονόμαζαν την «νυφίτσα» την δε γάτα την έλεγαν αίλουρο.

ὑπὸ τοῦ δέους βδέουσα δριμύτερον γαλῆς.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Απο το φόβο της έκλανε πιο βρωμερά κι΄από νυφίτσα
Αριστοφάνης - «Πλούτος» στ. 693

Φράσεις

1. γάτα με πέταλα : πολύ ικανός και επιδέξιος άνθρωπος
2. σα βρεγμένη γάτα :
   Με τέτοιο τρόπο φαίνεται ότι κάποιος έχει συνειδητοποιήσει το σφάλμα του ή τις ευθύνες του

3. σκίζω τη γάτα :
   Επιβάλλομαι, παίρνω τον αέρα
4. όσο πατάει η γάτα :
   πολύ λίγο, ελάχιστα
5. τρώγονται σαν το σκύλο με τη γάτα :
   Για σχέση που διακρίνεται από συνεχείς και αλλεπάλληλους τσακωμούς
6. Τι κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια...
   Πρόβλημα με προφανή και εύκολη λύση

Παροιμίες

1. Ούτε γάτα ούτε ζημιά :
   Για παράπτωμα ή ζημιά που διορθώθηκε, υποκρύφθηκε ή δεν είχε συνέπειες.
   Το αληθινό νόημα της παροιμίας είναι: αν δεν εκτίθεσαι σε κινδύνους δεν έχεις ζημίες.
2. Ο γάτος κι ο καλόγερος πολυαγαπούν το ψάρι,
   κι η παντρεμένη το φιλί,
   κι η λεύτερη το χάδι.
3. Η γάτα για το ψάρι της, πούλησε τ' αμπέλι της.
4. Γέρος γάτος, τρυφερά ποντίκια θέλει.
5. Είδε η γάτα το μουνί της και το πέρασε πληγή
6. Ζει και κάτα, ζει και σκύλος, ζει και ποντικός στην τρύπα. (Ποντιακή)
7. Κάτα σο κρέας κι έφτασεν και είπεν: Παρασκευή έν'. (Ποντιακή)
   Σχετικοί Μύθοι & Παροιμίες

Αλώπηξ και βότρυες

Ἀλώπηξ λιμώττουσα, ὡς ἐθεάσατο ἀπό τινος ἀναδενδράδος βότρυας κρεμαμένους, ἠβουλήθη αὐτῶν περιγενέσθαι καὶ οὐκ ἠδύνατο. Ἀπαλλαττομένη δὲ πρὸς ἑαυτὴν εἶπεν· "Ὄμφακές εἰσιν." Οὕτω καὶ τῶν ἀνθρώπων ἔνιοι τῶν πραγμάτων ἐφικέσθαι μὴ δυνάμενοι δι' ἀσθένειαν τοὺς καιροὺς αἰτιῶνται.

Αισωπος

Και η Δημοτική «οσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια», (Δηλ. τα θεωρεί αγουρίδες και τα αφήνει να κρέμονται). Βλ. & παροιμιόμυθο 118 παρακατω.

8. Λείπει η γάτα, χορεύουν τα ποντίκια ^[207.752](ανάλογη και η ποντιακή: αμόν το κοιμάται η κάτα , χορεύ΄νε τα πεντικούδια). ^[138.239]
9. Για νά μη φάει ο γάτος το ψωμί τρώει ο ποντικός τα ρούχα.
10. Βατράχῳ ύδωρ, στέαρ γαλῇ(αρχ.) :
    Δίνε στον καθένα αυτό που επιθυμεί
11. Απέδυ τον κροκωτόν η γαλή μυν ιδούσα
    

Γαλῆ ἐρασθεῖσα νεανίσκου εὐπρεπούς ηὔξατο τῇ Ἀφροδίτῃ ὅπως αὐτὴν μεταμορφώσῃ εἰς γυναῖκα. Καὶ ἡ θεὸς ἐλεήσασα αὐτῆς τὸ πάθος μετετύπωσεν αὐτὴν εἰς κόρην εὐειδῆ, καὶ οὕτως ὁ νεανίσκος θεασάμενος αὐτὴν καὶ ἐρασθεὶς οἴκαδε ὡς ἑαυτὸν ἀπήγαγε. Καθημένων δὲ αὐτῶν ἐν τῷ θαλάμῳ, ἡ Ἀφροδίτη γνῶναι βουλομένη εἰ μεταβαλοῦσα τὸ σῶμα ἡ γαλῆ καὶ τὸν τρόπον ἤλλαξε, μῦν εἰς τὸ μέσον καθῆκεν. Ἡ δὲ ἐπιλαθομένη τῶν παρόντων ἐξαναστᾶσα ἀπὸ τῆς κοίτης τὸν μῦν ἐδίωκε καταφαγεῖν θέλουσα. Καὶ ἡ θεὸς ἀγανακτήσασα κατ' αὐτῆς πάλιν αὐτὴν εἰς τὴν ἀρχαίαν φύσιν ἀποκατέστησεν.
Οὕτω καὶ τῶν ἀνθρώπων οἱ φύσει πονηροί, κἂν φύσιν ἀλλάξωσι, τὸν γοῦν τρόπον οὐ μεταβάλλονται.
πρβλ. την επίσης αρχαία παροιμία «φύσιν πονηράν μεταβαλλείν ου ράδιον»

*) κροκωτός [ενν. χιτών] ο βαμένος με κρόκο, ο πολυτελής, ως η βασιλική πορφύρα.
Δες και παροιμιόμυθο. 147 Γάτα ύπανδρος παρακάτω

12. Αθηνᾷ τον αἲλουρον  (αρχ)
    [συγκρίνεις] τη γάταπρος την Αθηνά
    Σύγκριση σπουδαίων πραγμάτων προς ευτελή. Το Αθηνά ειναι σε δοτική πτώση που σημαίνει προς την Αθηνα"
    
    Ελευθερουδάκη Εγκυλοπαίδεια τ 1 σελ 314
13. Είδες του γάτου το μαλλίν για να γενεί μετάξιν, τ' ανθρώπου του κακόγνωμου η γνώμη του ν' αλλάξει;^[207.1006]
14. Να ρωτήσουμε τη γάτα πού θα βάλουμε τα ψάρια^[207.245]
15. Φύση τη φύση κυνηγά κι η γάτα το ποντίκι^[207.1197]

Νεοελληνικοί Παροιμιόμυθοι

118 Θεοσεβής Γάτος

143 Γάτα η ιαματική

147 Γάτα ύπανδρος

180 Υπερήλιξ γάτα

185 Savoir vivre προς γάτες

245 Έστι γάτας οφθαλμός

426 Χατζηγάτος

Αισώπου Μύθοι

Γάτος  καί  όρνιθες (14)

Ένας γάτος, ακούγοντας ότι σε κάποια αγροικία ήταν άρρωστες οί κόττες, ντύθηκε γιατρός καί παίρνοντας μαζύ του τά εργαλεία της επιστήμης, έτρεξε έκεΐ. Στήθηκε μπροστά στήν αγροικία καί ρωτούσε τις κόττες πώς έχουν στήν υγεία τους. Κι' αυτές αποκρίθηκαν: «Καλά αν εσύ φύγεις από εδώ».

Ετσι και οι πονηροί άνθρωποι δέν ξεγελούν τους φρόνιμους, ακόμα κι' αν προσποιούνται τους καλούς.

Ο γάτος καί ο πετεινός (12)

Ενας γάτος έπιασε ενα πετεινό καί θέλησε νά βρεί μιά δικαιολογημένη αιτία γιά νά τόν φάει. Αρχισε λοιπόν νά τον κατηγορεί ότι ήταν ενοχλητικός στους ανθρώπους, επειδή λαλούσε τις νύχτες καί δεν άφηνε τον κόσμο νά κοιμηθεί. Ό πετεινός απολογήθηκε ότι αυτό το κάνει για το καλό των ανθρώπων, γιά να σηκώνονται και να επιδίδονται στα συνήθη έργα τους. Καί πάλι ο γάτος τόν κατηγόρησε ότι ήταν περιφρονητής των νόμων της φύσης καί έσμιγε ερωτικά με την μάνα του καί τις αδελφές του. Ό πετεινός είπε πως κι' αυτό το κάνει πρός όφελος των αφεντικών γιατί έτσι γεννιούνται πολλά αυγά. Τότε του λέει ο γάτος: Άλλά άν έσύ τά καταφέρνεις στίς έξυπνες δικαιολογίες έγώ δέν θά μείνω βέβαια νηστικός ... καί τόν έφαγε.

Ό μύθος σημαίνει οτι μιά φύση εγκληματική, αποφασισμένη νά κάνει το έγκλημα, αν δέν μπορεί να κάνει τό κακό μέ κάποιο εύλογο πρόσχημα, τότε το κάνει ανοικτά και απροκάλυπτα.

Τραγούδι

Είναι γάτα ο κοντός με τη γραβάτα. http://youtu.be/XgPBZbhAEd4

Ως και ο γάτος έβγαλε τήν γάτα στην ταράτσα
και μοναχά εμείς οι δυό χαθήκαμε απ την πιάτσα.

Απο το ελαφρολαϊκό "Που θά μέ πας" σε στιχους Γ. Ασημακόπουλου

Νιάου βρέ Γατούλα

Στίχοι Γ. Ρούσου. Τραγουδι: Αλίκη Βουγιουκλάκη Μουδική: Μανος Χατζηδάκις.

Έδιωξα κι εγώ μιά γάτα ΣΤΙΧΟΙ - ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Διήγημα

Απολαυστικότατο για συνταξιούχους (λόγω του απαιτουμένου χρόνου και καθαρευούσης) το διήγημα «Η Ιστορία μιάς γάτας» του Εμμανουήλ Ροϊδη.

Σύνθετα

• Αγριόγατος : Γάτα που ζεί δε αγρια κατάσταση, όχι οικόσιτη.
• Γατόψαρο: Δες την εικονα για μια εκτιμηση του μεγέθους αυτου του εξωτικού, ποταμήσιου ψαριού. Οσο 10 γάτες σε μήκος. Και πού να δειτε το σκυλόψαρο!

• Ζηλιαρόγατος : Για ανθρωπο ζηλότυπο
• Μπακαλογατος : Παραγιός σε παντοπωλείο, το «παιδί» του μπακάλη
• Καραβόγατος: Ο γάτος του καραβιού|| Μεταφορικά: ο ναυτικός που δεν έγκαταλέιπει το πλοιο. (πρβλ. και καραβόσκυλος)
• Σπιτόγατος : Ανθρωπος που αρέσκεται στήν οικιακή θαπλωρη και δεν του αρέσουν οι έξοδοι,
• Φουρόγατος : Αγριόγατος Κρήτης (Felis silvestris cretensis)
  Ο κρητικός αγριόγατος είναι ένα μυστηριώδες ζώο, που δύσκολα το βλέπει κανείς. Βοσκοί και κυνηγοί μιλούν γι' αυτό, και οι νύχτες στο φαράγγι της Σαμαριάς ‘ζωντανεύουν' από τις στριγγλιές του. Το 1996, Ιταλοί ερευνητές σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης κατόρθωσαν για πρώτη φορά να συλλάβουν ζωντανό έναν κρητικό αγριόγατο. Ο φουρόγατος (όχι πρόγονος της κατοικίδιας γάτας) είναι είδος γηγενές σε όλη την ηπειρωτική Ευρώπη. Τα παλαιότερα γνωστά κατάλοιπα γάτας στην Κρήτη, πιθανώς κατοικίδιας, προέρχονται από ένα διαταραγμένο στρώμα της Κνωσού, με ευρήματα της Εποχής του Χαλκού και της Ρωμαϊκής Εποχής. Γάτες εμφανίζονται σε μινωικές τοιχογραφίες και σφραγιδόλιθους μαζί με κυανούς πίθηκους, λιοντάρια και άλλα εξωτικά ζώα. H παρουσία του στα Λευκά Όρη επιβεβαιώθηκε με νεκρό άτομο που βρέθηκε το 1997, ενώ το ενδιαίτημά του είναι δάση με πουρνάρι και μεσογειακοί θαμνώνες σε μίξη με αραιά δέντρα σε υψόμετρο 900-1200 μέτρα. Το υποείδος της Κρήτης (F. s. cretensis) είναι πιο μεγαλόσωμο από αυτά των γειτονικών περιοχών (F. s. silvestris, F. s. libyca). Είναι παρόν μόνο σε μεγάλα υψόμετρα, γιατί, όπως φαίνεται, χρειάζεται περιοχές ιδιαίτερα μεγάλες (περίπου 4200 στρέμματα) και αδιατάρακτες.
  
  Ο Φουρόγατος (προσωνύμιο) είναι ενας κωμικος χαρακτήρας στο μυθιστόρημα του Ν. Καζαντζάκη «Ο καπετάν-Μιχάλης»
• Γατοκέφαλα : Παρομοίωση για μεγάλες μπουκιές.

Βασανιστήρια με γάτες

Ό σάκκος μέ τις γάτες.

Έκλειναν το θύμα σε ένα μεγάλο σακκί με δέκα πειναλέα καί εξαγριωμένα αιλουροειδή με αποτέλεσμα να κατασπαράσσεται, νά τυφλώνεται και να ακρωτηριάζεται.^[154.320]

Ο υπέρμαχος των ηθών Αλή Πασάς

Στα Γιάννενα, ο Αλή πασάς εμφανιζόταν ως αμείλικτος προστάτης των χρηστών ηθών, καίτοι ο ίδιος ήταν το πρότυπο κάθε αισχρότητας και ατιμίας. Καταδίωκε ανελέητα τη μοιχεία. Μπορούσε να συγχωρέσει τον κλέφτη, τον ληστή και τον φονιά. Ήταν, όμως, ανελέητος, με τον μοιχό και κυρίως με τη μοιχαλίδα. Σύμφωνα με τον μουσουλμανικό νόμο, σε περίπτωση μοιχείας, αν και οι δυο μοιχοί ηταν παντρεμένοι καταδικάζονταν σε θάνατο με λιθοβολισμό, μόνο που προηγουμένως έπρεπε να δώσουν στη γυναίκα σαράντα ραβδισμούς στα οπίσθια και να τοποθετήσουν μία γάτα μέσα στο εσώρουχό της.^{[758.273][154.478]}

Στου Όθωνα τά χρόνια ^[759.38]

Ή εικόνα του βασανιστηρίου της γάτας, είναι μια φρικτή εμπειρία του ίδιου του ζωγράφου Αθ. Ιατρίδη, πού είδε με τά μάτια του τέτοιες σκηνές στήν Άράχωβα στα τελευταία χρόνια της ζωής του (σσ. ~ 1843). Ισως ή μελανογραφία αυτή που αποτελεί μέρος του τρίπτυχου, άπό μόνη της νά μήν προκαλεί το μειδίαμα μιας εκδικητικής ανακούφισης. Ή γυναίκα πού κατασπαράζεται άπο τά νύχια τής γάτας που κλείσανε οί στρατιώτες μέσα στο φουστάνι της, δεν φαίνεται νά εκφράζει παρά μόνο τήν απέχθεια του ζωγράφου προς τή βία και τήν κατάχρηση τής εξουσίας. Ή επιγραφή, όμως, «συνταγματική εφαρμογή του νόμου, ευδοκία Οθωνος...» προκαλεί το πικρό χαμόγελο όλων εκείνων πού γνωρίζουν ότι, λίγο καιρό πριν, ό ελληνικός λαός είχε επιβάλει στον «ελέω Θεού» μονάρχη τό Σύνταγμα πού θά τον προστάτευε.

Δημήτρη Σαπρανίδη - Ιστορία της Πολιτικής Γελοιογραφίας στην Ελλάδα- Τομ. Α. Σελ. 38

Βρετανικές αβρότητες^[154.451]

Το 1948 ψηφιστηκε απο ττήν Βουλή των Κοινοτήτων η κατάρηγηση των σωματικών κακοποιήσεων, αλλά όρθωσε το ανάστημά της η ανένδοτη Βουλή των Λορδων: Δέχθηκε να μη χρησιμοποιείται πιά η φοβερή «Γάτα με τις επτά ουρές», το Ρωμαϊκό φραγγέλιον, και η μαστίγωση να γίνεται «από ειδικευμένο αρχιφύλακα».

Ποίηση

Ο γάτος



Στην θερμάστραν εμπρός
ένας γάτος χονδρός
παντ' απλώνεται
με τα μάτια κλειστά
αγαπά στα ζεστά
να τεντώνεται.
Τεμπελιά κανταριά
ρωθωνίζει βαρειά
τον ακούετε;
Κάπου κάπου ξυπνά
και με πόδια στιλπνά
ξερολούεται .
Πλην το πτώμα αυτό
πουν' εδω ξαπλωτό
τι νομίζετε;
Εν καιρώ της νυκτός
ωσάν λέων φρικτός
αγωνίζεται.
Κάτω χθες στην αυλή
χυθηκ' αίμα πολύ
απ το νύχι του:
στα ποντίκια σφαγή.
Τον φθονούν στρατηγοί
για την τύχη του!

Ηλιας Τανταλίδης

Μυθολογία

Μπαστέτ

Αρχαία Αίγυπτος
Η Μπαστέτ ήταν η Αιγύπτια θεά του έρωτα και του γέλιου, και είχε τη μορφή γάτας. Ήταν ευγενέστερη ύπαρξη από την άγρια λιονταρίνα Σεκμέτ που ήταν μια από us μορφές rns θεάς Αθώρ. Η Μπαστέτ ήταν η προστάτιδα των κατοικίδιων γατιών και αυτές προσφέρονταν ως θυσία στη θεά. (ΣΣ Προστάτης να σου πετύχει!)
Όταν μια οικόσιτη γάτα πέθαινε, τα μέλη της οικογένειας έπρεπε να ξυρίσουν τα φρύδια τους ως ένδειξη πένθους. To όνομα Μπαστέτ σημαίνει «Εκείνη που προέρχεται από την Μπαστ», ενώ ο ναός της εκεί ονομάστηκε Περ-Μπαστέτ, δηλαδή «Ο Oίκος της Μπαστέτ». Οι Έλληνες τον μετονόμασαν με βάση τη δική τους πόλη «Βούβαστη». Οι πιστοί κινούσαν για το ναό της Μπαστέτ μέσα σε μαούνες για να συμμετέχουν στην ετήσια γιορτή προς τιμή της Θεάς. Οι γυναίκες σήκωναν τα φουστάνια τους, όπως η Αθώρ που είχε σηκώσει το δικό της φουστάνι για να διασκεδάσει τον Ρα. ΣΣ Ο αληθής προορισμός της γυναικός κατά τους Αρχαίους αλλα και νεωτέρους Αγυπτίους.[1082.305]

Βιβλιογραφία