ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

 

ΠΑΡΩΝΥΜΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΩΝ

 

Τα παρωνύμια αποτελούν το κύριο όγκο των επωνύμων και προέρχονται από χαρακτηρισμούς των παρονομαζομένων που βασίζονται, σε σωματικές, πνευματικές, ηθικές και άλλες ιδιότητες . Ο Μ. Τριανταφυλλίδης χρησιμοποιεί τον όρο παρατσούκλι. Σήμερα την λέξη παρωνύμιο την συναντάμε και σαν πινόμι, πινομή, παραγκώμι, προσονείδιν (ποντιακό), περιγέλιο, σουσούμι κ.λπ.
Οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν τις εκφράσεις: την κλήσιν, την επίκλησιν, το επίκλην, τουπίκλην, την επωνυμία, το επώνυμον, την προσηγορία, τούνομα έχων παρωνύμιο φέρων κ.λπ.
Στην σελίδα δεν αναφέρονται παρωνύμια με προφανή ερμηνεία που δείχνουν καταγωγή, εκτός αν συντρέχει λόγος.

Βασίλειος ο Β ο Βουλγαροκτόνος Επαξιος του Τιτλου. Τυφλωσε 15000 βουλγαρους αφηνοντας ενα μονοφθαλμο ανα 100 και τους εστειλε πεσκέσι στον Τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ. Ο Σαμουήλ μολις αντικτρυσε την στρατιά των τυφλών επαθε καρδιακή προσβολη και πεθανε. Δολοφονία με remote control © by Bill !  
Θεοδόσιος ο Μέγας

Επάξιος κάτοχος του τιτλου! Εκτός απο «Μέγας Παληάνθρωπος» υπηρξε και «Μεγας Καταστροφέας». Με εντολή του κατστράφηκαν: Το Σεράπειον και η Βιβλιοθηκη της Αλεξανδρείας (της εν Αιγύπτω) , ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς, ο ναος της Εστίας στη Ρώμη. Επισης εξ αιτιας του εχασαν το κεφάλι τους ή το πουλί τους τα περισσότερα γυμνά ελληνιστικά αγάλματα.

 
Θεόδωρος Λάσκαρις Δυναστεία ολοκληρη. βλ. Ετυμολογία του επωνύμου Λάσκαρις . Η αντιθεση τους απεναντι των Φραγκων τους ανεβασε στην εκτιμηση των Ποντίων και ο νονός του παπού μου τον βάπτισε «Λάσκαρι» με αποτελεσμα να κληρονομισει ο γράφων το ονομα «Λάσκαρις» που συνετμήθη σε «Αρης».  
Ιουλιανός ο Παραβάτης ή Αποστάτης Ο μονος ανθρωπος της προκοπης που εβγαλε το Βυζάντιο. Ειχε δικες του πεποιθήσεις για το Θεο και γι΄αυτο χαρακτηρισθηκε «Παραβάτης» ή «Αποστάτης» και φιλοδωρήθηκε με ενα Χριστιανικοτατο ακοντιο στην πλατη και πηγε «μετα δικαιων».  
Ιουστινιανός ο Μέγας Ο ιστορικος Προκοπιος δινει επαρκεις εξηγήσεις για την απονομη του Τιτλου «Μέγας». Στην Στάση του «Νίκα» μαντρωσε τους στασιαστές στον Ιππόδρομο και εκτέλεσε 30.000 ! Αξιος ο μισθός του!  
Ιωάννης Δούκας Βατάτζης

Αγνωστη η Ετυμολογία του Βατάτζη. Πιθανόν απο το βατεύω. που σημαίνει (με αντικείμενο θηλυκό ζώο) οχεύω, «πηδώ», γαμάω.

Παράδειγμα: (εδώ προκειται για πρόσωπο): «την κοπελιά μου μου εβάτευε αφέντης σου τόσο καιρό χωστά μου; »(Στάθ. Γ´ 274). [μτγν. βατεύω. Η λέξη απαντά και σήμερα]
Σύνθετη λέξη: Κτηνοβάτης
Στο τερμα Ιπποκράτους υπαρχει σχετική Οδός Βατάτζη που όλοι τήν λενε Βατατζή οπως οποιοδήποτε τουρκικο επαγγελματικό επώνυμο : καφετζής, ζουρνατζής, χαλβατζής, εσκιντζής (παρ' ημιν σκιτζής=παλαιοπώλης). Δεν ξέρουμε τι είναι, ξέρουμε ομως ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ

 
Ιωάννης Στ ο Καντακουζηνός.

Επωνυμο ολης της Δυναστειας. Το όνομα φέρεται να προέρχεται απο μια παραφθορά της ελληνικής φράσης που εντοπιζε τις περιουσίες τους σε ένα βουνό λίγο έξω από τη Σμύρνη. καντάρι το. * Μονάδα βάρους: o τα εκατό καντάρια το ασήμι (Πεντ. Έξ. XXXVIII 27). [<τουρκ. kantar, αραβ. προέλ.· πβ. μεσν. λατ. cantarium. Η λ. στο Somav. και σήμ.]

Εγινε διασημο ομως απο το σηριαλ «Κωνσταντινου και Ελένης» και ουτε καν απο τα ποιήματα του Κ. Καβάφη «Από υαλί χρωματιστό» και «Ο Ιωάννης Καντακουζηνός υπερισχύει» που λενε πολλά για την εποχη και τα παραθετω αυτουσια:

 

 
Από υαλί χρωματιστό Ο Ιωάννης Καντακουζηνός υπερισχύει
Πολύ με συγκινεί μια λεπτομέρεια
στην στέψιν, εν Βλαχέρναις, του Ιωάννη Καντακουζηνού
και της Ειρήνης Aνδρονίκου Aσάν.
Όπως δεν είχαν παρά λίγους πολυτίμους λίθους
(του ταλαιπώρου κράτους μας ήταν μεγάλ’ η πτώχεια)
φόρεσαν τεχνητούς. Ένα σωρό κομμάτια από υαλί,
κόκκινα, πράσινα ή γαλάζια.
Τίποτε το ταπεινόν ή το αναξιοπρεπές
δεν έχουν κατ’ εμέ τα κομματάκια αυτά
από υαλί χρωματιστό.
Μοιάζουνε τουναντίον σαν μια διαμαρτυρία θλιβερή
κατά της άδικης κακομοιριάς των στεφομένων.
Είναι τα σύμβολα του τι ήρμοζε να έχουν,
του τι εξ άπαντος ήταν ορθόν να έχουν
στην στέψι των ένας Κυρ Ιωάννης Καντακουζηνός,
μια Κυρία Ειρήνη Aνδρονίκου Aσάν.

Τους κάμπους βλέπει που ακόμη ορίζει
με το σιτάρι, με τα ζώα, με τα καρποφόρα
δένδρα. Και πιο μακρυά το σπίτι του το πατρικό,
γεμάτο ρούχα κ' έπιπλα πολύτιμα, κι ασημικό.

Θα του τα πάρουν -Ιησού Χριστέ!- θα του τα πάρουν τώρα.

Άραγε να τον λυπηθεί ο Καντακουζηνός
αν πάει στα πόδια του να πέσει. Λεν πως είν' επιεικής,
λίαν επιεικής. Αλλ' οι περί αυτόν; αλλ' ο στρατός;-
Ή, στην κυρία Ειρήνη να προσπέσει, να κλαυθεί;

Κουτός! στο κόμμα να μπλεχθεί της Άννας-
που να μην έσωνε να την στεφανωθεί
ο κυρ Ανδρόνικος ποτέ. Είδαμε προκοπή
από το φέρσιμό της, είδαμε ανθρωπιά;
Μα ως κ' οι Φράγκοι δεν την εκτιμούνε πια.
Γελοία τα σχέδιά της, μωρά η ετοιμασία της όλη.
Ενώ φοβέριζαν τον κόσμο από την Πόλι,
τους ρήμαξεν ο Καντακουζηνός, τους ρήμαξε ο κυρ Γιάννης.

Και που το είχε σκοπό να πάει με του κυρ Γιάννη
το μέρος! Και θα τόκαμνε. Και θάταν τώρα ευτυχισμένος,
μεγάλος άρχοντας πάντα, και στεριωμένος,
αν ο δεσπότης δεν τον έπειθε την τελευταία στιγμή,
με την ιερατική του επιβολή,
με τες από άκρου εις άκρον εσφαλμένες του πληροφορίες,
και με τες υποσχέσεις του, και τες βλακείες.

Ιωάννης Τζιμισκής ή Τσιμισκής

Ο Ιωάννης Τσιμισκής ηταν Αρμένιος. Επομένως το πιθανότερο το ονομα να πρέρχεται απο το λιμάνι της Μαυρης Θάλασσας Τσεμέσκ, το σημερινό Novorossiysk και οχι απο το Αρμενικό Chmushkik = «κοκκινα υποδήματα, μποτες» οπος θέλουν μερικοί ερευνητές. Εκτός απο μερικες δολοφονίες και στρατιωτικές νικες εμεινε στην ιστορια δινοντας το ονομα του στον πιο εμπορικο δρομο της Θεσσαλονίκης. Οδος "Τσιμισκή".

Βιβλιογραφια: 262

 
Κωνσταντίνος ο Μέγας Ονομάστηκε Μέγας με βάση τον Γενικό κανόνα: Μέγας = Μέγας εγκληματίας. Εχει στο λαιμό του τουλάχιστο 3.000 φόνους. Επιπροσθέτως τουτος Αγιασε κι' ολας. Αντιστοιχος του εγκληματίας στη Δύση ηταν ο Κάρολος ο Μέγας (Καρλομαγνος).  
Κωνσταντίνος ο Πωγωνάτος Επειδή ειχε μακρυά γενειάδα. 'Οποιος εχει μακρυα γένεια εχει και μακρυα βασιλεία: Βασιλεψε επι 27 χρονια και κατοπιν δολοφονηθηκε συμφωνα με τα πατροπαραδοτα εθιμα της Αυτοκρατορίας.  
Κωνσταντίνος ο Ζ ο Πορφυρογέννητος Στο μέγαρο της Αυγούστας (αυτοκρατόρισσας), απέναντι από το χρυσοτρίκλινο υπήρχει ειδική αιθουσα τοκετού η λεγόμενη «Πορφύρα» εξ αιτιας της προφυρής της ορθομαρμάρωσης. Οσοι γεννιώντουσαν εκεί ονομάζονταν «Πορφυρογέννητοι», δηλ. Αυτοι που γεννήθηκαν απο βασιλέα εν ενεργεία. Ειναι η περίπτωση του Κωνσταντινου του 7. Ο μακαρίτης ητν σχολαστικος και τυπολάτρης το κυριότερο σύγγραμά του ειναι το ιερό και ανιαρό "Περί της Βασιλείου Τάξεως" με πολύτιμες πληροφορίες και λεπτομέρειες.  
Κωνσταντίνος ο Θ ο Μονομάχος Κατι σαν εθνική συμφορά. Δεν υπηρξε μονομάχος. Το παρατσουκλι το πηρε απο τον πατέρα του. Ουτε "μόνος" αφου παντρέυτηκε τρεις φορές εχοντας επίσης επίσημες ερωμένες δύο ( την κουνιάδα του, Μαρία Σκλήραινα και με την κορη του Γεωργιανού βασιλιά Γεωργίου της Γεωργίας την Guarandukht ) και ανεπισημες, Κυριος οιδε, πόσες. Συμβασίλευσε με την τριτη του συζυγο Ζωή (κόρη του Κωνσταντίνου του Η), οπωσδήποτε ούτε "μάχος", αφού η στρατιωτικη του ανικανότητα ήταν αιτία της καταληψης της Μ. Ασιας απο τους Τούρκους. Μια περιγραφη του απο τον Μ. Ψελλό δείχνει πως ήταν παιδαράς και τραβηχτικός:
Κοκκινωπός όπως ο ήλιος, αλλά απο το στήθος του μεχρι και κάτω στα πόδια του ήταν άσπρα και πάνω από όλα, χωρίς ψεγάδι. Όταν ήταν στην ακμή του, πριν τα άκρα να χάσουν τον ανδρισμό τους, όποιος τον κοιτάξε προσεκτικά σίγουρα θα παρομοιαζε το κεφάλι του προς τον ήλιο στη δόξα του, τόσο ακτινοβολούσε, και τα μαλλιά του με τις ακτίνες του ήλιου, ενώ το υπόλοιπο σώμα του, φαινονταν σαν απο το πιο αγνό και πιο διαφανές κρύσταλλο.
Επειδή ο Ψελλός ήταν αυλοκόλακας του κερατά και τσανακογλύφτης, μην τον πάρετε και τοις μετρητοίς.
 
Λέων ο Α ο Θράξ Ηταν από τη Θράκη όμως το προσωνύμιό του ήταν «ο χασάπης» (Macellus=μακελλάρης) κι αυτό οχι λόγω επαγγέλματος.  
Λέων ο Δ ο Χαζαρος Οι χάζαροι ειναι μια μισο-νομαδική φυλή του Καυκασιανου Πόντου στην οποια ανηκε ο μακαριτης. Πιθανον το Χατζάρι (σπαθι) να ηταν προιον της βιομηχανιας τους.  
Λέων ο Ε ο Αρμένιος Αρμενης. Διαδοχος του Μιχαηλ Ραγκαβέ. Βασίλεψε 3 χρονακια. Τα εβαλε με τους Βουλγάρους και ηταν και εικονοκλάστης, τρομάρα του! Τον διαδεχθηκε ο Μιχαηλ ΙΙ ο Ψελλός αφου προηγουμενως φροντισε να δολοφονήσει τον Λεοντα για να συντομευθουν οι διαδικασιες!  
Μιχαήλ ο Α ο Ραγκαβές Πιθανον από το παλαιοσλαβικό rakavu = χεροδύναμος. Χεροδύναμος δεν σημαινει αναγκαστικά ισχυρός. Ο Κουκουλές ισχυρίζεται οτι μαλλον σημαίνει άσωτος, αδηφάγος ή ακατάστατος (165,466). Ο Μιχαήλ Ραγκαβές βασίλεψε δύο χρόνια, μυρίστηκε οτι θα έχει το κλασικό τέλος των αυτοκρατόρων, και πριν να χάσει το στέμμα μαζι με το κεφάλι, το παρέδοσε (το στέμμα) στον Λέοντα τον Αρμένιο και πηγε και καλογέρεψε. Πέθανε εν ειρήνη, και εν τιμητική αποστρατεία στο κρεβάτι του, (πραγμα σπάνιο για βυζαντινο αυτοκράτορα), το 844.  
Μιχαήλ ο Β ο Ψελλός ή Τραυλός. Απο το Αμόριο της Φρυγίας. Αθίγγανος= Τσιγγανος. Η γλώσσα του δεν εκοβε, ο ιδιος ομως εκοβε και έραβε. Διαδέχθηκε τον Λέοντα αφού προηγουμενως φρόντισε να τον δολοφονήσει Χριστουγεννιάτικα μέσα στην Αγία Σοφία. Εικονοκλάστης και αυτός, δεν ειχε το Θεό του (ουτε καν σε εικόνισμα).  
Μιχαήλ ο Γ ο Μέθυσος

Ευνόητο οτι ο μακαριτης τραβούσε «τρία κρασιά στην καθησιά και δυο παραπέρα»! Ο Βασίλειος ο Μακεδών, έμπιστος αυλικός του, και παραδόξως μετέπειτα διαδοχος του, τον δολοφόνησε στο κερεβάτι του. Ισως ειχε πληροφορηθει οτι η κίρρωση του ήπατος που είναι η κατάληξη των αλκοολικών θα επέφερε πιο επώδυνο θάνατο. Σαν εμπιστος φιλος θελησε να τον απαλλάξει απο τους πόνους (με το αζημιώτο, φυσικά)..

Περαν των αστειων φαινεται οτι ο κακομοιρης δεν ηταν οπως τον περιγραφουν οι ιστορικοι, που ηταν οπαδοι των αντιπαλων του. Ενα ποτηράκι που και που επινε και του κολλησαν το ονομα.

 
Μιχαήλ Ζ' Δούκας Παραπινάκης Είχε καταστεί πανίσχυρος κυβερνήτης με αδικίες και καταχρήσεις. Έφθασε να πουλά το σιτάρι στο λαό αντί ενός μεδίμνου και τούτο ελλιπές «παρά πινάκιο» (ενα πιάτο λιγότερο) εξ ου και το προσωνύμιο "ο Παραπινάκης".  
Ο Νικηφόρος Γ' Βοτανειάτης Αγνώστου ετυμολογίας. Τα Βότανα κάπου υπεισέρχονται αλλά το -ατης οδηγεί σε τοπωνύμιο.  
Νικηφόρος Φωκάς

Αγνωστη η ετυμολογια του ονόματος... αλλά μια σύντομη περιγραφή του ίσως σας οδηγήσει σε συμπεράσματα.

Ένας άνθρωπος-τερατούργημα , ένα νάνος, χοντροκέφαλος και σαν τυφλοπόντικας από το μικρό μέγεθος των ματιών του. Εν ολίγοις αηδιαστικός με πλατιά, παχιά, κοντά γένια. Με λαιμό ύψους μόλις μιας ίντσας. Πολύ σκληρότριχος , με χρώμα Αιθίοπα. Ανθρωπος που δεν θα ήταν ευχάριστο να συναντησεις τη νύχτα. Με τεραστια κοιλιά, πολύ μεγάλα ισχία σε σχεση με το ανάστημα του, μικρές γάμπες, σε αναλογια με τα πόδια του. Ντυνονταν δαπανηρα και επιτηδευμένα, με ακριβά αλλά παλιά, και δυσώδη ρουχα, ξεθωριασμένα από την πολυκαιρία. Μια αλεπού από εκ φύσεως, ικανότατος στην ψευδορκία.

Αν δεχθούμε ότι αυτά ηταν οικογενειακά χακτηριστικά, τότε το παρατσούκλι «Φωκάς» (αυτος που μοιάζει με φώκια), φαίνεται μάλλον κολακευτικό.

 
Ρωμανός Α' ο Λεκαπηνός ή Αβάστακτος Η προσωνυμία προερχεται απο την πόλη καταγωγής του Λέκαπα της Καππαδοκίας. Το Αβάστακτος είναι το οικογενειακό του επώνυμο, ισως να σημαίνει τον δύστροπο και ανυπόφορο,[165,483] αν και περιττό γιατι ελαχιστοι απο αυτους ηταν «βαστακτοί» (ανεκτοί).
Αλλα και στά Βυζαντινά κείμενα απαντάται και όρος «αβάστακτα σημεία» (δηλ. σημαιες) και εννοούσαν τις σημαίες που δεν ήταν φορητές, δεν είχαν δηλαδή σημαιοφόρο αλλά ήταν «αβάστακτες» αναρτημένες δηλαδή σε κάποιο μόνιμο ιστό.
 
Copyright 2010 © - Aris Stougiannidis - All rights reserved  

 

Τα πρώτα βυζαντινά ενδύματα ήταν επηρεασμένα από τις ρωμαϊκές ενδυματολογικές συνήθειες και μάλιστα των πρώτων χριστιανικών χρόνων. Ως γνωστό το Βυζάντιο είναι η συνέχεια του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους. Έχουμε λοιπόν ως βασικό ένδυμα για άνδρες και γυναίκες την τουνίκα, που σταδιακά μετασχηματίζεται σε δαλματική και επιβιώνει ως κύριο ένδυμα, η ως βασικό τμήμα πιο σύνθετων συνόλων, στις σχετικές φορεσιές των λαών της Βαλκανικής και της Ανατολικής Μεσογείου.