Πρωταπριλιά - 1η Απριλίου

Ψέματα και φάρσες με ιστορία και γνώση

Από τον "asxetos"
1 Απριλίου 2010

Ενα ταξίδι στην γνώση , την ιστορία , το έθιμο , το ψέμα .....
Ιστορία - προέλευση
Tο πρωταπριλιάτικο ψέμα, έχει τις ρίζες του στον 15ο αιώνα και που τελικά επικράτησε τις μέρες μας και έχει γίνει πλέον έθιμο.  Το πρωταπριλιάτικο ψέμα ξεκίνησε αρχικά από την Γαλλία, στην οποία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η πρώτη του Απρίλη είχε καθιερωθεί ως πρωτοχρονιά. Έτσι ενώ όλη η άλλη Ευρώπη την πρωτοχρονιά την γιόρταζε την 1 Ιανουαρίου, οι Γάλλοι, ήταν οι μοναδικοί που ξεχώριζαν, και την γιόρταζαν την 1 Απρίλη. Όταν το 1564 ο βασιλιάς Κάρολος θ' αποφάσιζε να το αλλάξει, καθιερώνοντας ως πρώτη του έτους την 1 Ιανουαρίου, συνάντησε έντονες αντιδράσεις από ορισμένους ένθερμους οπαδούς του εθίμου, οι οποίοι επέμεναν σε πείσμα όλων των άλλων να γιορτάζουν σαν πρωτοχρονιά την Πρωταπριλιά. Οι άλλοι που δέχτηκαν την αλλαγή πείραζαν τους «παραδοσιακούς» με κάλπικα πρωτοχρονιάτικα δώρα και πιπεράτα ψέματα.
 Αλλη εκδοχή είναι η εξής: Οι Γάλλοι πάλι ονόμαζαν το πρωταπριλιάτικο ψέμα «ψάρι του Απρίλη» και η εξήγηση είναι, ότι οι Κέλτες λόγω του καλού καιρού άρχιζαν το ψάρεμα την πρώτη Απριλίου. Όμως συχνά η φτωχή ψαριά διέψευδέ τις ικανότητες τους, και οι ψαράδες γύριζαν στα σπίτια τους μ' άδεια τα χέρια, αλλά με την φαντασία να οργιάζει και να διηγούνται πολλά ψεύτικα συμβάντα κατά τις ημέρες που ψάρευαν.
Για κάποιους πάλι, οι πρωταπριλιάτικες φάρσες οφείλουν την ύπαρξή τους στη γιορτή της «Kοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής Θεάς «Venus Aprilis, Bένους Aπρίλις», δηλαδή της Aπριλίου Aφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης... (aprire=ανοίγω)<πρβλ. Παναγιά η Ελευθερώτρια
 

Το ψέμα (της πρωταπριλιάς) στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα διαφοροποιήθηκε το έθιμο και πήρε την γνωστή ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές της πατρίδας μας, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του.Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα Στη Θράκη το βρόχινο νερό της Πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό και γι’ αυτό το μαζεύουν σε μπουκάλι και πίνει απ’ αυτό ο άρρωστος. 

Στην Κομοτηνή, την παλιά Γκιουμουλτζίνα, λέγανε πως την πρωταπριλιά το είχαν σε καλό να γελούν, «για να γίνουν τα κουκούλια τους»,όταν, βέβαια, είχαν σηροτροφία (εκτροφή μεταξοσκωλήκων). Στην Τζαντώ της Ανατολικής Θράκης, είχανε, λέει, σε καλό να γελάσουν τον άλλον, για να κάνουν τα δέντρα καρπό Μα κείνος που ξεγελιόταν το είχε σε κακό όλο το χρόνο θα ήτανε γελασμένος, κι αν ήταν παντρεμένος, θα χήρευε. Στην Άνδρο, πάλι, λένε ψέματα την 1η του Μάρτη κι όχι την Πρωταπριλιά.

Διάσημα ψέματα
«Δηλητηριώδη» γκάφα έκαναν οι συντάκτες του Γαλλικού Πρακτορείου Eιδήσεων, όταν το 1995 μετέδωσαν, ως είδηση, σε ολόκληρο τον κόσμο την πρωταπριλιάτικη φάρσα του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού. Σύμφωνα με το δελτίο Tύπου του υπουργείου, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τον τάφο του Σωκράτη σε τοποθεσία κοντά στην Aκρόπολη. Mέσα στον τάφο υποτίθεται ότι βρέθηκε βάζο που περιείχε ίχνη κώνειου, καθώς και ένα κομμάτι δέρματος χρονολογούμενο από το 400 π.X.
Ελληνικές Φάρσες
Το 1982 η «Καθημερινή» δημοσίευσε ένα ενδιαφέρον ψέμα όταν «αποκάλυπτε» φιλοβασιλική γιάφκα μέσα στην τότε ΕΡΤ 1: «Ομολόγησαν ότι ανήκαν σε αντικαθεστωτική οργάνωση και ότι ασκούσαν φιλοβασιλική προπαγάνδα οι δύο γυναίκες υπάλληλοι της ΕΡΤ που είχαν τεθεί εκτός υπηρεσίας από την περασμένη Τρίτη λόγω μεταδόσεως του δημοτικού τραγουδιού “Γρίβα μ’ σε θέλει ο βασιλιάς”. Αυτό ανακοίνωσε χθες σε ειδική συνάντησή του με τους δημοσιογράφους ο υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου Σάκης Πεπονής, ο οποίος πρόσθεσε ότι, εκτός των δύο υπαλλήλων που ομολόγησαν ήδη τη συμμετοχή τους στην παράνομη οργάνωση, υπάρχουν και άλλοι οκτώ υπάλληλοι της ΕΡΤ 1, εναντίον των οποίων έχουν προκύψει υποψίες και ανακρίνονται συνεχώς».

Ψέμα και ορθογραφία

Η σωστή ορθογραφία είναι ψέμα, δηλαδή με ένα ‘μ’.Καθώς η λέξη προέρχεται από την αρχαιοελληνική ψεύσμα, με αποβολή του ‘σ’ και απλοποίηση του ‘ψεύμα’ σε ‘ψέμα’ (όπως ρεύμα-ρέμα)

Ουρανία Κατσαμάκα - Φιλόλογος

Διάσημοι ψεύτες

Pinochio
pinochio Ο Πινόκιο είναι ο κεντρικός ήρωας του ομώνυμου ιταλικού παραμυθιού, μια ξύλινη κούκλα που έφτιαξε ο Τζεπέτο για να του κάνει παρέα στη μοναχική ζωή του. Μια καλή νεράϊδα λυπήθηκε τον Τζεπέτο, έδωσε ζωή στην κούκλα και έτσι ο Πινόκιο έγινε πραγματικό αγόρι. Χαρακτηριστικό του παραμυθιού είναι πως κάθε φορά που ο Πινόκιο έλεγε ψέματα, μεγάλωνε η μύτη του. Το παραμύθι γράφτηκε από τον Κάρλο Κολόντι που γεννήθηκε στην Φλωρεντία το 1826. Το πρωτότυπο γράφτηκε το 1883 και δεν πρόκειται για μια "παιδική" ιστορία. Είναι έργο βαθιά ειρωνικό και για αυτό ο Ιταλός φιλόσοφος Μπενεντέτο Κρότσε επέμενε πως πρέπει να το διαβάσει όποιος θέλει να θεωρεί τον εαυτό του καλλιεργημένο άνθρωπο.

Βαρώνος Μυνχάουζεν

  
Μυνχάουζεν

Κεντρικός ήρωας του βιβλίου του Ροδόλφου Ράσπε, "Οι περιπετειες του Βαρώνου Μυνχάουζεν" του 1785. Αφότου επέστρεψε από το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο (1768-1774), ο Βαρώνος άρχισε να διηγείται φανταστικά κατορθώματα.

O Raspe γεννήθηκε στο Αννόβερο, σπούδασε νομικά και νομολογία στο Γκέτινγκεν και της Λειψίας και εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος για το πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. Από το 1767 ήταν υπεύθυνος για μερικές συλλογές του Φρειδερίκου Β, Landgrave της Έσσης-Kassel (or Hesse-Cassel), προτού να φύγουν για την Αγγλία το 1775. Εργάστηκε σε ορυχεία στην Κορνουάλη. Την ίδια στιγμή, ο επίσης συγγράψει τα βιβλία σε γεωλογία και την ιστορία της τέχνης. O Raspe ήταν επίσης ένας χημικός με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το βολφράμιο. Επίσης εργάστηκε για τoν περίφημo εκδότη I. Nichols σε πολλά σχέδια. Το 1791 μετακόμισε στη Σκωτία, και μετά από συμμετοχή σε απάτη εξόρυξης εκεί , έφυγε. Τελικά μετακόμισε στην Ιρλανδία, όπου διαχειρίζεται ένα ορυχείο χαλκού στην Herbert Estate στο Killarney. Πέθανε σε Killarney, County Kerry, από τύφο, τον Νοέμβριο του 1794. Τα παραμύθια “Baron Munchausen” έγιναν ένα αγαπημένο ανάγνωσμα των επόμενων γενεών, καθώς και τη βάση για διάφορες κινηματογραφικές ταινίες, συμπεριλαμβανομένης αυτης του Terry Ο Gilliam με τιτλο «Οι Περιπέτειες του Βαρώνου Munchausen».

Επιμενίδης ο Κρης

  
Επιμενίδης

Επιμενίδης έφα: "Κρῆτες ἀεὶ ψεῦσται" (οι Κρήτες είναι πάντα ψεύτες).

* Ο Επιμενίδης λέει ότι όλοι οι Κρήτες είναι ψεύτες
* Ο Επιμενίδης είναι Κρητικός
* Άρα ο Επιμενίδης λέει ψέματα
* Άρα οι Κρήτες λένε την αλήθεια
* Άρα και ο Επιμενίδης λέει την αλήθεια
* Άρα οι Κρήτες είναι ψεύτες ...

Αυτο δεν τελειώνει στον αιώνα τον απαντα.

Τώ αγνώστω Πολιτικώ

  
Τοποθετήστε εδώ την εικόνα του πολιτευτή της απαρέσκειάς σας.

Πολιτικός

Σε τι διαφέρει ο πολιτικός από τον ψεύτη; Καί οι δυο λένε ψέματα, ο πρώτος κατ' επάγγελμα και ο καί ο δεύτερος κατ' ανάγκη. Βλ. ηθοποιός.

Σε τι διαφέρει ο Πρόσκοπος από τον πολιτικό;

Και οι δυο βοηθάνε τη γιαγιά να κατέβει από το λεωφορείο. Στην περίπτωση του Προσκόπου η γιαγιά ήθελε πραγματικά να κατέβει ενώ στην περίπτωση του πολιτικού όχι.

194 Σατιρικό Λεξικό - Μιχάλης Πιτσιλίδης - Αρχιπέλαγος ΑΘΗΝΑ 2007
Λόγοι μεγάλων ανδρών για το Ψεύδος
  1. EDWARD R. FRIEDLANDER . Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός ότι οι άνθρωποι αρέσκονται να πιστεύουν σε όσα ψέματα τούς παρουσιάζουν ως διανοητικά και πολιτιστικά ανώτερους από τους άλλους.
  2. Jacques Arenes .Το ψέμα αποτελεί το όπλο των αδυνάτων.
  3. MARK TWAIN .Yπάρχουν ψέματα, μεγάλα ψέματα και στατιστικές
  4. Α.ΚΑΜΥ .Ελεύθερος είναι εκείνος που μπορεί να ζει χωρίς να λέει ψέματα.
  5. Ανατόλ Φρανς .Χωρίς ψέματα , η ανθρωπότητα θα καταστρεφόταν από απελπισία και πλήξη .
  6. Β.ΓΚΖΕΓΚΟΡΤΣΙΚ .Οι δυο αλήθειες που μισούν η μία την άλλη είναι ικανοί να γεννήσουν χίλιες είδους ψέματα.
  7. Βλαντιμίρ Ιλιτς Λένιν .Ένα ψέμα που επαναλαμβάνεται πολλές φορές γίνεται η αλήθεια .
  8. Γ.ΜΠΡΑΚΟΥΕ . Η αλήθεια υπάρχει. Το ψέμα πρέπει να εφευρεθεί.
  9. Γ.ΤΡΟΕΠΟΛΣΚΙ .Και το ψέμα μερικές φορές είναι ιερό σαν την αλήθεια: όταν η μητέρα τραγουδάει ένα χαρούμενο τραγούδι και χαμογελάει στο παιδί της που έχει ανίατη αρρώστια.
  10. Γιόγκι Μπέρα . Τα μισά ψέματα που λένε για μένα δεν είναι αλήθεια .
  11. Ζαν Ροστάντ . Στην πολιτική επιτίθενται στα χθεσινά ψέματα μόνο για να κολακεύσουν τα σημερινά.
  12. Ι.ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ . Το ψέμα τρώγεται καλομαγειρεμένο, η αλήθεια ωμή .
  13. Καρλ Κράους (αυστριακός συγγραφέας) . «Αν ο ρεπόρτερ έχει σκοτώσει τη φαντασία μας με τις αλήθειες του, απειλεί τη ζωή μας με τα ψέματα του».
  14. ΛΟΟΥΕΛ . Αυτός που λέει την αλήθεια, χτυπάει το ψέμα στην καρδιά.
  15. Ντενί Ντιντερό . Καταπίνουμε με απληστία κάθε ψέμα που μας κολακεύει , αλλά την αλήθεια που μας φαίνεται πικρή τη ρουφάμε γουλίτσα γουλίτσα .
  16. ΟΤΟ ΦΟΝ ΜΠΙΣΜΠΑΡΚ . Ποτέ οι άνθρωποι δεν λένε περισσότερα ψέματα απ' ότι έπειτα από ένα κυνήγι , κατά τη διάρκεια ενός πολέμου και πριν από εκλογές .
  17. Ουίνστον Τσόρτσιλ . Ένα ψέμα έχει κάνει το γύρο του μισού πλανήτη προτού η αλήθεια προλάβει να φορέσει το παντελόνι της .
  18. ΣΟΦΟΚΛΗΣ . Το ψέμα ποτέ δε ζει για να γεράσει.
  19. Στάνισλαβ Λετς . Ποτέ μη λες ψέματα όταν η αλήθεια είναι πιο επικερδής.
  20. ΤΟΛΣΤΟΙ .Το πιο πιστό γνώρισμα της αλήθειας είναι η απλότητα και η σαφήνεια. Το ψέμα πάντα είναι περίπλοκο, πολύλογο και έχει εξεζητημένο ύφος.
  21. ΤΣΩΡΤΣΙΛ . Εάν η αλήθεια είναι πολύπλευρη, το ψέμα είναι πολύφωνο.
  22. ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ . Σ' όλη μου τη ζωή έλεγα ψέματα. Ακόμα και τότε που έλεγα την αλήθεια. Ποτέ δε μιλούσα για χάρη της αλήθειας. Μιλούσα μόνο για χάρη του εαυτού μου. ... Το πιο δύσκολο στη ζωή είναι να ζεις και να μη λες ψέματα... και να μην πιστεύεις το ψέμα σου.