Άξεινος
Όταν κάποιος λέει «α!» του απαντάμε «άξεινος και
ξερός». Η έκφραση προέρχεται από παλιές περιγραφές τόπων
σε γεωγραφικά συγγράμματα ().
Περιγράφεται μια περιοχή ως τόπος «άξεινος» δηλ. αφιλόξενος (πρβλ. Το αντίθετο
Εύξεινος) και «ξηρός» (δηλαδή χωρίς βλάστηση). Επειδή το «ξηρός» επιτάσσει
τον εντελλόμενο να σιωπήσει (πρβλ. «Μπα
που να ξεραθείς») χρησιμοποιείται αυτή φράση χωρίς να γνωρίζουμε ότι
aφορά σε τόπο και όχι σε άνθρωπο.
Πορτολάνος είναι το κείμενο που περιέχει οδηγίες προς τους ναυτιλλομένους για να διευκολύνει τα ταξίδια τους από λιμάνι σε λιμάνι (πόρτο). Πορτολάνος όμως είναι και ο χάρτης που απεικονίζει τις ακτές και τα λιμάνια. Πιο σπάνια, είναι ο ναυτικός χάρτης με σημειώσεις για την υποβοήθηση του ναυτικού.
Oι χειρόγραφοι ελληνικοί πορτολάνοι-κείμενα, που σώζονται μέχρι σήμερα, προέρχονται από τον 16ο και τις αρχές του 17ου αιώνα. Γι' αυτό και η γλώσσα τους είναι η κοινή απλοελληνική του 16ου αιώνα, που από τους συγγραφείς της εποχής ονομάζεται ρωμαϊκόν. Tα κείμενα είναι εξαιρετικά ανορθόγραφα και συχνά περιέχουν όρους και τοπωνύμια παρεφθαρμένα, ιταλικής κυρίως προέλευσης. Eξάλλου, οι ελληνικοί πορτολάνοι βασίζονται σε μεσαιωνικά ιταλικά κείμενα, με αποτέλεσμα οι τεχνικοί ναυτικοί όροι να χρησιμοποιούνται ως lingua franca. Oι πρώτες εκδόσεις των δύο αυτών χειρογράφων που βρίσκονται σε ελληνικές βιβλιοθήκες, είναι πλέον δυσεύρετες.