Α. Το εγχειρίδιον μπορει να σημαινει

1. Ενα βιβλιο μικρου μεγεθους που συνήθως περιέχει οδηγίες και γι΄αυτό πρέπει να το έχουμε στο χέρι μας

2. Το μαχαίρι, ξιφίδιο. Κυρίως ως όπλο.

Β. Το «εν χοιρίδιον» σημαίνει «ένα γουρουνάκι», απο τον μικρο χοίρο, κοινώς γουρούνι.

Εγχειρώ και εγχειρίζω.

Δύο γραφές: εγχείρηση και εγχείριση;

Ο τύπος εγχείρηση ορθογραφείται σωστά με η εφόσον προέρχεται από το ορχ. εγχειρώ (·έω) «παίρνω στα χέρια μου, αναλαμβάνω», το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τον Ιπποκράτη και με τη σημασία «χειρουργώ» (όπως επιχειρώ - επιχείρηση).

Στους αρχαίους συγγραφείς απαντά επίσης το ρ. εγχειρίζω, το οποίο είχε τη βασική σημασία «παραδίδω ιδιοχείρως, εμπιστεύομαι κάτι σε κάποιον», αλλά σε ελληνιστικά κείμενα συναντάται επίσης με τη σημασία «χειρουργώ». Είναι σωστό να διακρίνεται ο τύπος εγχείρηση «χειρουργική επέμβαση» οπό τον νεότερο τύπο εγχείριση «ιδιόχειρη επίδοση (εγγράφου)», που ορθογραφείται με -ι- (όπως μεταχειρίζομαι - μεταχείριση, διαχειρίζομαι - διαχείριση).

χειρουργός

Αλλο παράγωγο απο το «χειρ». Ο τονισμός του ειναι στο «-ός» γιατι τα παροξύτονα σε «-ούργος »εχουν μειωτικό και δυσφημιστικό χαρακτήρα. Λέμε πανούργος, κακούργος αλλά πλαστουργός, υπουργός* κλπ.

* Ο Υπουργός είναι συνήθως πανούργος και σπανιότερα κακούργος.

το μεσ. γρούνι < Λακωνικό γρώνη σημαινει τον θηλυκό χοίρο. Ο Ησύχιος αναφέρει γρωνάδες: θυληκοι σύες.

Το αρχαιο ονομα του γουρουνιου ηταν χοίρος (ηδη απο τον Ομηρο) ή σῦς , συός ή ὗς, ὑός.

ἣ δὲ χολωσαμένη δῖον γένος ἰοχέαιρα ὦρσεν ἔπι χλούνην σῦν ἄγριον ἀργιόδοντα, ὃς κακὰ πόλλ᾽ ἕρδεσκεν ἔθων Οἰνῆος ἀλωήν

Ομήρου Ιλιάς - στ. 539-540

Λατινικά: Sus - porcus singularis (χοίρος ο μόνιος=μονήρης) ,aper : κάπρος

Ιταλικά: maiale ή porco θηλ. porca - cinghiale:κάπρος

Αγγλικά: pig ή swine, boar: κάπρος

Γαλλικά: porc ή cochon - verrat, sanglier: κάπρος

Ομόηχα με το «χοίρος»

χήρος : ο άντρας του οποίου έχει πεθάνει η σύζυγος. Αν έχει απλώς χάσει την σύζυγο: ή ειναι απρόσεκτος και δεν θυμάται που τήν έβαλε ή διαζευμένος δηλαδή «ζωντοχήρος».

Ο χήρος πλεονεκτεί εναντι του ζωντοχήρου διοτι είναι βέβαιος οτι δεν θα ξαναδει την απωλεσθείσα. Ακομη και υπο την εκδοχη της υπαρξης ζωης μετά θανατον ο χήρος, κρινόμενος τουλάχιστον ως οσιομάρτυς , θα μεταβεί εν τόπω "ένθα ουκ έστι λύπη, πόνος και κυρίως στεναγμός", δηλαδή θα υπάρχει και εκεί η απουσία της μεταστάσης.

χείρα: το χέρι από την αιτιατική του αρχαίου χείρ=χέρι. πρβλ. φράση πρέπει να δώσεις χείρα βοηθείας.

Ο «χείρων» που ακουγεται οπως «των χοίρων» ή «τον χοίρον» : Ο χειρότερος πρβλ. «δυοίν κακοίν προκειμένοιν το μη χείρον βέλτιστον»

Τα επίχειρα^[*] είναι άσχετα με το χοίρο σχετικά όμως με το χειρ, χειρός και συγγενικά με το «εγχειρίδιο» του θέματος. πχ. πληρώνει τα επίχειρα της ανοησίας του =την «αμοιβή» (με αρνητική έννοια), την ποινή, την τιμωρία. Αρχικά τα επίχειρα ήταν η αμοιβή για την χειρωνακτική εργασία. Τα «επίχειρα» είναι τα «οψώνια» του Παύλου:

23 τὰ γὰρ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος, τὸ δὲ χάρισμα τοῦ Θεοῦ ζωὴ αἰώνιος ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.

Προς Ρωμαίους Κεφ. 6 στ.23

που μεταφράστηκε ως wage = μισθός, επίχειρα.
For the wages of sin is death; but the gift of God is eternal life through Jesus Christ our Lord.

εκδοση του (King James, Βασιλιά Ιακώβου)

* και όχι «επιχείρεια» οπως λενε οι περισσότεροι.

αγριόχοιρος ή σύαγρος (συς+αγριος)
σύαγρος= κυνηγετικο σκυλι για αγριογούρουνα (συς+άγρα=κυνήγι)

χοιροστάσιον= σταύλος για γουρούνια.

Το άγριο γουρούνι ή αγριόχοιρος ονομάζονταν και κάπρος.

Κατά την Συστηματική ταξινόμηση του Λινναίου , 1758 ο αγριοχοιρος ταξινομείται ως εξης:

Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Θηλαστικά (Mammalia) Τάξη: Αρτιοδάκτυλα (Artiodactyla) Οικογένεια: Συίδες (Suidae) Γένος: Sus Είδος: S. scrofa Διώνυμο Sus scrofa

Επώνυμα γουρούνια, καπροι κλπ έχουμε:

Κατά άλλους ο αρσενικός χοίρος ονομάζονταν «κάπρος».

* Οι διακρίσεις πλη;vωνωται. Εδώ θυσιασε σε άλλους 11 και τσιγκουνεύτηκε μια θυσία ακόμα! Τι ψυχή έχει μια θυσια;

Οι χοίροι θεωρούνται γενικά σύμβολα ακαθαρσίας, στην πραγματικότητα όμως ο μόνος υπεύθυνος για την ακαθαρσία των γουρουνιών είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Αυτό σημαίνει ότι όταν δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής, τότε οι χοίροι προσβάλλονται από ασθένειες και παράσιτα, τα οποία στη συνέχεια μεταδίδονται και στον άνθρωπο. Το γουρούνι είναι και "βρωμικο" μεταφορικα γιατι εχει οργασμο που διαρκει τριαντα λεπτα. Γι΄αυτο τις αισχρες πραξεις τις λεμε γουρουνιές, Γαλλικα cochoneries, Ιταλικα porcherie.

Η γουρουνα λεγεται και σκρόφα^[1] αλλα συνηθως αποδιδουμε αυτο το χαρακτηρισμο σε ασελγή γυναικα. Επισης στα Ιταλικα λεγεται και Troia και αυτο το λενε για πορνες και ασελγεις γυναίκες συνώνυμο του «πουτάνα».

Στην Ιταλια το «porca» = γουρουνα, προτάσεται πολλών λεξεων για να δηλωσει υβρη και οργη. πχ. porca miseria= γαμώ τη δυστυχία [μου], porco governo = σκατοκυβέρνηση, porca madonna^[2].

1. Ο Αριστοφάνης μας λέει:
Χορός Γυναικών:

Λυσιστράτη 684-685
Μετάφραση:
Μή με φουρκίζεις, είδεμή τή σκρόφα πού 'χω μέσα μου θά λύσω, θα σου περάσω ένα ξυστρί, πού θα κράζεις, «χωριανοί μου, χάνομαι, γλιτώστε με»

2. Χαρακτηριστική βρισιά απευθυνόμενη στην Παναγία. Είναι πιο βλάσφημη από το δικό μας «γαμώ την Παναγία σου» γιατί το ιταλικό porca madonna ειναι υβριστικός χαρακτηρισμός που στρέφεται προς την ίδια την Παναγία ενώ το «σου», του ελληνικού «γαμώ την Παναγία σου», στρεφεται κατά του προσώπου του υβριζομένου, θίγοντάς του το θρησκευμά του.

Το χοιρινό[*] είναι νοστιμότατο κρέας ιδίως από το μικρό γουρουνάκι (του γάλακτος). Στα γουρούνια το λίπος τους είναι συγκεντρωμένο στην υποδόρια περιοχή, κάτω από το δέρμα τους. Έτσι μπορεί το λίπος να αφαιρεθεί πιο εύκολα απ ότι στο βοδινό κρέας. Το λίπος του το κάνει να αλλοιώνεται εύκολα για αυτό παστώνουν και το φυλάνε σύγγλινο^[1]. Ο Μωαμεθανισμός και ο Ιουδαϊσμός έβγαλαν το γουρούνι από το διαιτολόγιο των οπαδών τους για να περιορίσουν τις αρρώστιες από χαλασμένα κρέατα. Από το γουρούνι με πάστωμα με ΑΛΑς φτιάχνονται τα ΑΛΑ-ντικά. Το μικρό γουρούνι λέγονταν δέλφαξ. Αυτό το όνομα υιοθέτησε ως διακριτικό τίτλο μια Ελληνική βιομηχανία αλλαντικών, και μπράβο τους.

* Με το γουρούνι σύμερα ισχύει το εξής περιεργο ενω ολοι ονομαζουμε το ζώο «γουρούνι» το κρεας το δεν το λεμε «γουρουνισιο» (οπως βωδι, βοδινο) αλλα «χοιρινο».

Καλός, καλός ο χοίρος μας μον' βγήκε χαλαζάρης*.

Ν. Καζαντζάκης - Καπετάν Μιχάλης

Ενα σοβαρό ελαττωμα καταργεί ολα τα λοιπά πλεονεκτήματα.

Χαλαζάρης : αυτός που πασχει απο χαλαζα η καλ-αζαρ, θανατηφορα αρωστα των κατοικιδιων.

Αλλες αμαρτύρητες

Ολα τα γουρούνια μιά μύτη εχουν, (εννοεί μοιάζουν, εχουν την ίδια μύτη)

Το γουρούνι το κράζουν για μαχτό(;) και κείνο πάει στο σκατό.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ

αγόρασε γουρούνι στο σακκί

Για αγορές χωρις προηγούμενο ποιοτικό έλεγχο. Χωρίς να δεί το αγοραζόμενο. Ανάλογο «ψώνισε καβάλα».

ΑΡΧΑΙΕΣ

Υς δια ρόδων

Ανάλογο με το «Ταυρος εις υαλοπωλείον»

Υς ορίνει

Το ορίνει απο το όρνυμι που επί ζώων σημαίνει ξεσηκώνω το ζώο από την φωλιά του. «Βρήκαμε το θήραμα».

Υς υπέρ όπλον δραμείται ή Υς υπό ρόπαλον

Για αυτούς που βάζουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο.

Δεινόλοχος (5ος αιωνας π.Χ.)

Υς Διαροίδων

Για τους απότομους και απαίδευτους

Κράτης ο Γραμματικός 2ος π.Χ. αι.

Υς εκώμασεν

Για τους άσεμνους και καυχησιάρηδες.

Υς ποτ΄Αθηναίαν έριν ήρησεν

Για αυτούς που φιλονικούν για τα θέματα των ανωτέρων τους.

Θεόκριτος

9041: Corpus paroemiographorum Graecorum-τ.2 σ. 758.

γουρουνοσταλιό

Σταύλος για γουρούνια, χοιροστάσιο. Από το γουρούνι και σταλία = μάνδρα, χώρος σταβλισμού. Το βρήκα την μετάφραση του 'Αμλετ απο τον Β. Ρώτα:

«Μόνο για να ζείς σε λιγδιασμένου κρεββατιού το σάπιο ιδρώτα, στην χλιαρή ακολασία, να κάνεις έρωτα και γλύκες σ΄ενα γουρουνοσταλιό, μ΄ ένα φονιά και έναν αχρείο ...»

W. Shakespear - Hamlet

Το γουρούνι ενέπνευσε

• ποιητές οπως ο Όμηρος που έβαλε τήν Κίρκη να μεταμορφώσει τους συντρόφους του Οδυσσέα σε γουρούνια.
• συγγραφείς οπως ο Αίσωπος (94 Δέλφαξ και πρόβατα. 203 Λέων και Κάπρος, 328 Συς και ίππος και κυνηγέτης, 329 Συς και κύων αλλήλαις λοιδορούμεναι, 342 Υς και κύων),
• παμυθάδες (ΤΑ ΤΡΙΑ ΓΟΥΡΟΥΝΑΚΙΑ),
• μυθιστοριογράφους (Γουρούνια με φτερά),
• θαυματοποιούς οπως ο Ιησους που άβγαλε μια λεγεώνα δαιμόνια απο ένα Γεργεσηνό και τα έστειλε σε 2000 γουρούνια*

* βλ. Κατά Μάρκον Κεφ. 5. στ. 1-15

Τα χοιρίδια, οι δέλφακες, ριχνόντουσαν ως θυσία στις χθόνιες θεότητες (κυρίως στην Περσεφόνη), σε βαθειές χαράδρες, καταβόθρες που τις ονόμαζαν μέγαρα. Από εκεί παράγεται το ρήμα μεγαρίζω*, και το νεοελληνικό μαγαρίζω (παραβιάζω θρησκευτικους κανόνες, νηστείας, ερωτικής σχέσης με αλλόθρησκους κλπ) .

*μεγαρίζω, που σημαίνει λατρεύω σε μέγαρα - δηλαδή σε σπήλαια - τη Δήμητρα, και επομένως με μειωτική σημασία είμαι εθνικός (ειδωλολάτρης) και όχι Χριστιανός. Η μετοχή μαγαρισμένος αρχικά είχε τη σημασία εκείνος που παίρνει μέρος σε ειδωλολατρικές τελετές μέσα σε σπήλαια, έννοια από την οποία προέκυψε η σημασία μιαρός, μολυσμένος.

Κ. Αμαντος

1. (μεταβατικό) λερώνω, μολύνω
2. (μεταβατικό) μολύνω, βεβηλώνω, μιαίνω
3. (αμετάβατο) λερώνομαι
4. (αμετάβατο) μολύνομαι, μιαίνομαι

Ενας περίεργος θάνατος από γουρούνα όπως τον περιγράφει ο Απολλόδωρος:

Μόψος δὲ συὸς οὔσης ἐπιτόκου ἠρώτα Κάλχαντα, πόσους χοίρους κατὰ γαστρὸς ἔχει καὶ πότε τέκοι:τοῦ δὲ εἰπόντος: “ὀκτώ,” μειδιάσας ὁ Μόψος ἔφη: “Κάλχας τῆς ἀκριβοῦς μαντείας ἀπεναντιῶς διακεῖται, ἐγὼ δ᾽ Ἀπόλλωνος καὶ Μαντοῦς παῖς ὑπάρχων τῆς ἀκριβοῦς μαντείας τὴν ὀξυδορκίαν πάντως πλουτῶ, καὶ οὐχ ὡς ὁ Κάλχας ὀκτώ, ἀλλ᾽ ἐννέα κατὰ γαστρός, καὶ τούτους ἄρρενας ὅλους ἔχειν μαντεύομαι, καὶ αὔριον ἀνυπερθέτως ἐν ἕκτῃ ὥρᾳ τεχθήσεσθαι.”ὧν γενομένων Κάλχας ἀθυμήσας ἀπέθανε καὶ ἐτάφη ἐν Νοτίῳ.

Απολλόδωρος - Επιτομή - Βιβ. Ε, Κεφ. 6, στ.4

Ο Μόψος, γιος του Απόλλωνα και της Μαντώς, τσακώθηκε με τον μάντη Κάλχα, γνωστό από τον 'Ομηρο. Κοντά τους ηταν μια γουρούνα που επρόκειτο να γεννήσει. Ο Μόψος ρωτάει τον Κάλχα «πόσα παιδιά θα κάνει;» κι αυτός λέει οκτω. «Οχι» λέει ο Μόψος «θα κανει εννέα και όλα αρσενικά, αύριο στις 6». Ετσι και έγινε. Ο Κάλχας έσκασε από το κακό του και πέθανε.

Σήμερα τα τριγλυκερίδια του λίπους σκοτώνουν πολύ κόσμο και οι θάνατοι αυτοί δεν είναι καθόλου περίεργοι όπως ο θάνατος του Κάλχα που δέν έφαγε καν γουρούνι, αλλά τον έφαγε το γουρούνι.

Σήμερα οι μαντευόμενοι και κατόπιν διαψευδόμενοι (πχ. «λεφτά υπάρχουν», «υπαρχουν πηρυνικά οπλα») οχι μονον δεν πεθαίνουν απο το κακό τους αλλά ζούν και βασιλεύουν. Κάθε συσχέτιση με πραγματικά πρόσωπα είναι συμπτωματική

Ανεκδοτο, για να κοροιδέψουμε τους Λαρισαίους :

Δασκαλος : Πες μου ενα μονοσύλλαβο όνομα ζώου
Μαθητής : Του γρν κύριε