Υπογλώσσιο #19

ΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΧΩΡΙΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ

Το κρίμα παράγεται από το Αρχαίο Ελληνικό ρήμα κρίνω και σημαίνει: χωρίζω, διαχωρίζω, επιλέγω, διαλέγω, αποφασίζω επί αμφισβητήσεων, δικάζω, ανακηρύσσω τον νικητή. Οι σημασίες σχετίζονται απόλυτα. Ολες έχουν την έννοια του διαλέγω: τον νικητή, τον έχοντα δίκαιο, τον ένοχο.

βλ. Κρινω: διαχωριζω, δικάζω, επιλέγω ^[4.300]

άκριτα = απο το στερητικο α και κρίνω: αδιαχώριστα

ακριτόμυθος: άκριτος+μύθος αυτός που δεν ξεχωρίζει τι λέει, αυτός που δεν ξέρει τι λέει. Στην παλαιότερη δημοσιογραφία συναντούσαμε την φράση «εξ ακριτομυθιών ή ενεπιβεβαιώτων πληροφοριών».

Αυτός που κρίνει λέγεται κριτής.

Ο της διαφοράς χωριστικός ^[4.300]

Ο Μέγας Κριτής είναι ο Θεός κατά τους θρησκευόμενους. Αυτός διαχωρίζει τα πρόβατα από τα ερίφια.

Στο Βυζάντιο ο Κριτής ηταν ο Δικαστής. Ο διάσημος Νομοφύλαξ και Κριτής Θεσαλονίκης Πανσέβαστος Κυρός Κωνσταντίνος ο Αρμενόπουλος προλογίζει το Πρόχειρον Νόμων, το λεγόμενον Εξάβιβλος, με το κεφάλαιο «Κριτών Προκατάστασις».

Οι Κριτές του Ισραήλ αποτελούν ιδαίτερο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης. Συγγραφέας μαλλον ήταν ο Σαμουήλ και αφορά μη κληρονομικούς, αλλά ισόβιους ηγέτες του Ισραήλ.

Είναι οι ενέργειες του κριτή για την λήψη μιάς απόφασης, την ανεύρεση δηλαδή του δικαίου, του ορθού ή του καλού. Στην ουσία είναι μια δίκη.

Κρίσις είναι η άποψη την οποία έχει διαμορφώσει κάποιος σχετικά με ένα θέμα, ως αποτέλεσμα μιας λογικής διεργασίας, η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του κρίνω: κρίση ορθή / εσφαλμένη. Kατά την κρίση μου…, κατά τη γνώμη μου. β. η διανοητική ικανότητα που χαρακτηρίζεται από την ορθή εκτίμηση γεγονότων ή καταστάσεων: Έχει μνήμη, αλλά δεν έχει κρίση. Bασίζομαι / έχω εμπιστοσύνη στην κρίση σου. Επαφίεμαι στην κρίση σας. Ερωτήσεις κρίσεως, ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται η κριτική ικανότητα κάποιου. || (γραμμ.) προτάσεις κρίσεως, στις οποίες διατυπώνεται μια άποψη, σε αντιδιαστολή προς τις προτάσεις επιθυμίας. γ. η ευνοϊκή ή όχι, τεκμηριωμένη άποψη που εκφέρει κάποιος επάνω σε κάποιο θέμα ή πρόσωπο· κριτική: Δημοσιεύτηκαν δυσμενείς κρίσεις για το βιβλίο του. (έκφρ.) κρίσεις κι επικρίσεις*. δ. η δικαστική γνωμοδότηση και απόφαση: H κρίση του δικαστηρίου με δικαίωσε. ε. Kρίση, η Δευτέρα Παρουσία: H ημέρα της Kρίσεως. H μέλλουσα Kρίση. H ώρα της Kρίσεως και ως έκφραση, η ώρα της δοκιμασίας, του ελέγχου.

2. διαδικασία αξιολόγησης και επιλογής ή απόρριψης σε μια δημοσιοϋπαλληλική ή αντίστοιχη κλίμακα: H ετήσια κρίση των αξιωματικών.

Κρίση λέμε και μια χρονική περίοδο όπου σημαντικά γεγονότα μπορεί να αποβούν μοιραία και απαιτούν τη λήψη σοβαρών αποφάσεων ή εκτέλεση αμέσων ενεργειών. Ετσι έχουμε οικονομική κρίση, καρδιακή κρίση, νευρική κρίση.

Η Τελική Κρίσις (ή Δευτέρα Παρουσία) είναι η ημέρα^[*] που θα κριθούν «ζώντες τε και τεθνεώτες».

πάλιν δὲ ἠχούσης τῆς σάλπιγγος, νεκροί, ὡς ἐν συσσεισμῷ, πάντες ἀναστήσονται πρός τὴν σὴν ὑπάντησιν, Χριστὲ ὁ Θεός.

Τριαδικὸν της Ακολουθίας εις Κεκοιμημένους

Ολη η Τριάδα θα δουλεύει υπερωριες, γιατι θα κριθούν όλοι οι άνθρωποι σε μιά μέρα. Σε όλες τις πατρολογικές ρήσεις και προφητείες το πυρ είναι το καλύτερο απορυπαντικό για τις αμαρτίες που χορηγεί «ο Αγαθός και Φιλάνθρωπος και Ελεήμων Θεος». Μιλούν για το «πυρ το εξώτερον», την «λίμνη πυρός», την «γέενναν του πυρός», το «πύρ το αιώνιον» κλπ. Περιέχουν την λέξη πυρ σε μεγαλύτερη συχνότητα απ΄ ότι σε ένα εχειρίδιο της Πυροσβεστικής.

[*] Ασπιλε, Αμόλυντε, Αφθορε, Αχραντε, Αγνή Παρθένε, Θεόνυμφε Δέσποινα, ...'ως του Φιλανθρώπου Θεού Μήτηρ, φιλανθρώπως σπλαγχνίσθητι επ' εμοί τω αμαρτωλώ και ασώτω, .... Εν δε τη φοβερά ημέρα της Κρίσεως, της αιωνίου με ρυομένη κολάσεως, και της απορρήτου δόξης του Σου Υιού και Θεού ημών κληρονόμον με αποδεικνύουσα. Χάριτι και φιλανθρωπία του Μονογενούς Σου Υιού, ... και τω Παναγίω, και αγαθώ, και ζωοποιώ Αυτού Πνεύματι, νυν και αεί, και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

Απο την ΕΥΧΗΝ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΝ που διαβάζεται στό ΜΙΚΡΟ ΑΠΟΔΕΙΠΝΟ

Τὸ τριλαμπὲς τῆς μιᾶς Θεότητος, εὐσεβῶς ὑμνήσωμεν βοῶντες· Ἅγιος εἶ, ὁ Πατὴρ ὁ ἄναρχος, ὁ συνάναρχος Υἱὸς καὶ θεῖον Πνεῦμα· φώτισον ἡμᾶς πίστει σοι λατρεύοντας, καὶ τοῦ αἰωνίου πυρὸς ἐξάρπασον.

Τριαδικὸν της Ακολουθίας εις Κεκοιμημένους

Μερικαί σκηναί του έργου "Η τελική Κρισις" οπως γλαφυρά παραδίδει ο απόστολος Παύλος

ὅτι ἡμεῖς οἱ ζῶντες, οἱ περιλειπόμενοι (σσ. και αερομεταφερόμενοι) εἰς τὴν παρουσίαν τοῦ Κυρίου, οὐ μὴ φθάσωμεν τοὺς κοιμηθέντας, ὅτι αὐτὸς ὁ Κύριος, ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου καὶ ἐν σάλπιγγι Θεοῦ, καταβήσεται ἀπ' οὐρανοῦ καὶ οἱ νεκροὶ ἐν Χριστῷ ἀναστήσονται πρῶτον, ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι, ἅμα σὺν αὐτοῖς ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα.

Επιστολη Παυλου - Προς Θεσσαλονικείς Α

και ο Ιωάννης :

Ἀμήν, ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἔρχεται ὥρα, καὶ νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ νεκροὶ ἀκούσονται τῆς φωνῆς τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ οἱ ἀκούσαντες ζήσονται·

ὅτι ἔρχεται ὥρα, ἐν ᾖ πάντες οἱ ἐν τοῖς μνημείοις ἀκούσονται τῆς φωνῆς αὐτοῦ, καὶ ἐκπορεύσονται, οἱ τὰ ἀγαθὰ ποιήσαντες εἰς ἀνάστασιν ζωῆς, οἱ δὲ τὰ φαῦλα πράξαντες εἰς ἀνάστασιν κρίσεως, οὐ δύναμαι ἐγὼ ποιεῖν ἀπ' ἐμαυτοῦ οὐδέν. Καθὼς ἀκούω κρίνω, καὶ ἡ κρίσις ἡ ἐμὴ δικαία ἐστίν, ὅτι οὐ ζητῶ τὸ θέλημα τὸ ἐμὸν ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με Πατρός.

Κατά Ιωάννην Κεφ. 5 στ. 24-30

Το κρίμα είναι το πόρισμα της κρίσεως, η απόφαση. Εαν η αποφαση ληφθεί απο τον Μέγα Κριτή νοειται οτι πάντα θα είναι καταδικαστική επομένως το «κρίμα» κατάντησε να είναι συνώνυμο της αμαρτίας.

Ετσι στην Νέα ελληνική^[1] κρίμα: πράξη αξιόμεμπτη, κυρίως ως παράβαση θείας εντολής ή ηθικής επιταγής· αμαρτία: Είναι ασυγχώρητα τα κρίματά της. Ήρθα να πω το κρίμα μου. Tο φιλί δεν είναι κρίμα. Tο κρίμα μου το λέω, την αμαρτία μου.
ΦΡ το κρίμα στο λαιμό (σου), (σε) καθιστώ υπεύθυνο για κάτι, για το οποίο εγώ διαφωνώ, εσύ όμως επιμένεις να γίνει (ή να μη γίνει).

ΙΙαπά μέ τή γεμάτη κοιλιά, μούγκρισε, παπά μέ τά δίπλα προγούλια, ο θεός πού 'ναι άπο πάνω και μας ακούει ας σε συχωρέσει, γιατί εγώ δεν μπορώ. Το κρίμα στό λαιμό σου.

Ν. Καζαντζάκη - «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» σ.51

2. ατυχία ή αδικία, κυρίως σε απρόσωπες ρηματικές εκφράσεις: (Είναι) κρίμα που ... / να ... Tο κρίμα είναι πως .. (Είναι) κρίμα που δεν ήρθες! ή κρίμα να μην έρθεις! Tι κρίμα να μην το ξέρω! Είναι μεγάλο κρίμα που δεν το ήξερα. || δεν είναι κρίμα κι άδικο ... , σκωπτικά, όταν συμβαίνει κτ. αντίθετο προς τις επιθυμίες μας.

II1. επιρρηματικά, ως έκφραση λύπης, οίκτου ή συμπάθειας: κρίμα στους κόπους μου! κρίμα τα λεφτά που ξόδεψα! κρίμα που δεν ήρθες στην εκδρομή! κρίμα το μπόι σου!, επίπληξη σε κπ. που συμπεριφέρεται σαν μικρό παιδί. 2. επιφωνηματικά επι της αδικιας και του λαθους. : κρίμα ! ή τι κρίμα!: Tο ΄χασες το δαχτυλίδι; (Tι) κρίμα!

Λέγεται και «κρίμας» απο το κρίμα-στο λαιμό σου.

Συνώνυμα

Χαράμι

Στα τουρκικα haram είναι το θρησκευτικά απαγορευμένο ν' απολαύσει κάποιος, το τεμπού, και επομένως πρακτικά άχρηστο. Πρβλ. Σοφίας Βέμπο «Χαράμι να σου γίνουν τα ξενύχτια μου!» Πήγαν χαμένα τα ξενυχτια μου. Η η κοινή φράση «Τετοιο παιδι να χαραμίζεται».

Η έκφραση «χαράς το πράγμα» δεν έχει επισημη ερμηνεία απο τους εγκυρους ετυμολόγους. Συνώνυμο θεωρω το «σιγά το πραγμα» δηλαδη είναι πράγμα με μικρή σημασία, ασήμαντο. Πιστευω πως λεγανε «Χαράμ[ι] το πράγμα» δηλαδή άχρηστο πραγμα. Η παρετυμολογία απο τους λοιπούς Ελληνες που δεν γνώριζαν την Τουρκική και θεώρησαν οτι προερχεται απο το ελληνικό «χαρά».
Χαραμής: ο επιδρομέας ο ληστής. Υπάρχει και επώνυμο. Στο ποιημα του Ανδρούτσου, φαίνεται η συνωνυμία με τους κλέφτες:

Ανδρούτσος ο πραματευτής, Ανδρούτσος ο στρατιώτης,
από ψηλά κατέβαινε κι' από τα κορφοβούνια.
Σέρνει πουλάρια αφόρτωτα, μουλάρια φορτωμένα,
κ' η μούλα η χρυσοσκέπαστη βαστάει το νιόν αφέντη.
Ο νιος αποκοιμήθηκε 'ς τη μούλα καβαλλάρης,
κ' η μούλα παραστράτησε και πήρεν άλλη στράτα,
πήρε τη στράτα των κλεφτώ, των καπιταναραίων.
Κι' ο νιος όταν εξύπνησε κ' ευρέθη 'ς άλλη στράτα,
στέκει και διαλογίζεται και διασκορπάει το νου του.
"Τάχα μην είναι κλέφταις δω, μην είναι χαραμήδες;"

Αμαρτία

Πολλα δημοτικά τραγούδια και δίστιχα συνδυάζουν το κρίμα με την αμαρτία, την κατάρα, και το άδικο.

Η αρπαγή της Ειρήνης Σκλήραινας - Συλλογή Ζαμπέλιου.

Λιανοτράγουδα

Η απόφαση του δικαστηρίου, το πόρισμα την κρίσης, η αιτία της επιβολής μιας ποινής αναγράφονταν σε πινακίδα (titulus = τίτλος) κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους και πιθανότατα κατά τους Βυζαντινούς. Θυμηθείτε το ΙΝΒΙ του σταυρωμένου Ιησού. Θυμηθείτε το «Ο γέγραφα γέγραφα» του Πιλάτου.* Το κείμενο ήταν γραμμένο "Ούτος εστίν ο Βασιλεύς των Ιουδαίων" με Λατινικά, Ελληνικά και Εβραϊκά Γράμματα.

ἔγραψεν δὲ καὶ τίτλον* ὁ Πιλᾶτος καὶ ἔθηκεν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ: ἦν δὲ γεγραμμένον ΙΗΣΟΥΣ Ο ΝΑΖΩΡΑΙΟΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΙΟΥΔΛΙΩΝ. τοῦτον οὖν τὸν τίτλον πολλοὶ ἀνέγνωσαν τῶν Ἰουδαίων, ὅτι ἐγγὺς ἦν ὁ τόπος τῆς πόλεως ὅπου ἐσταυρώθη ὁ Ἰησοῦς: καὶ ἦν γεγραμμένον Ἐβραϊστί, Ῥωμαϊστί, Ἑλληνιστί. ἔλεγον οὖν τῷ Πιλάτῳ οἱ ἀρχιερεῖς τῶν Ἰουδαίων Μὴ γράφε Ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων, ἀλλ᾽ ὅτι ἐκεῖνος εἶπεν Βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων εἰμί. ἀπεκρίθη ὁ Πιλᾶτος Ὃ γέγραφα γέγραφα.**

Κατά Ιωάννην - Κεφ. 29 στ. 19-22

* Ο Πιλάτος δεν έγραψε βέβαια ο ίδιος τον τίτλο αλλά τον υπαγόρευσε, και οπωσδήποτε δεν τον έθηκε (ανάρτησε) επί του σταυρού. Ο τίτλος εξυπηρετούσε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα Ρωμαϊκά συμφέροντα : Αυτός ήταν ο Βασιλιάς σας που τιμωρήθηκε κατά τον Ρωμαϊκό νόμο. Τέλος και καθίστε φρόνιμα. Ο νομός είναι αυστηρός για την αντιποίηση αρχής.

Ο τίτλος απο την Αρχ. ρίζα «τι-» και το ρήμα τί-ω (σήμερα επιζεί στήν φάση «απέτισαν φόρον τιμής». Υπαρχουν τίτλοι τιμής, τιτλοι ευγενείας, ανώνυμοι τίτλοι: μετοχές, αξιόγραφα, τίτλοι ιδιοκτησιας, αξιώματα, τίτλοι βιβλίων κλπ). Ο κατοχος τιτλου ευγενειας λεγεται τιτλούχος. Τιτουλάριος είναι και εκκλησιαστικός όρος για επισκόπους με άλλα καθήκοντα Γαλ. titulaire, Λατ. titularius, Ιτ. titolare.

** Αν δέχονταν την άποψη των αρχιερέων θα μπορούσε να ξεφυτρώσει νέος Μεσσίας.

Βέβαια ο κάθε ευαγγελιστής είχε και τήν δική του εκδοχή.

38 ἦν δὲ καὶ ἐπιγραφὴ γεγραμμένη ἐπ' αὐτῷ γράμμασιν Ἑλληνικοῖς καὶ Ρωμαϊκοῖς καὶ Ἑβραϊκοῖς· οὗτός ἐστιν ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων.

Κατά Λουκάν 23 στ. 38

19 ἔγραψε δὲ καὶ τίτλον ὁ Πιλᾶτος καὶ ἔθηκεν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ· ἦν δὲ γεγραμμένον· Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων.

Κατά Ιωάννην 19 στ. 19

37 καὶ ἐπέθηκαν ἐπάνω τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ τὴν αἰτίαν αὐτοῦ γεγραμμένην· Οὗτός ἐστιν Ἰησοῦς ὁ βασιλεῦς τῶν Ἰουδαίων.

Κατά Ματθαίον 27 στ.37

Η πινακίδα, ο τίτλος ή η αιτία κρέμονταν με ένα σχοινί στο λαιμό του καταδίκου. Ο λόγοι ήταν απλοί :

Το μόνο μέρος για να κρεμασθεί η απόφαση, η αιτία, το κρίμα, ώστε να είναι ορατή, ήταν ο λαιμός του καταδίκου έτσι πού η πινακίδα να βρίσκεται πάνω στό στήθος του.

Βλ. ΕΙκόνα 1 - Διαπόμπευση τεντυμπόυ Ν. 2000

Ακόμα και στους κατοχικούς εκτελεσμένους κρεμούσαν στο λαιμό τους την καταδίκη.

Ολη εικονογραφία της Αναγέννησης παρουσιάζει τον Ιησού σταυρωμένο με ένα INRI πάνω από το κεφάλι του. Σε ελάχιστες εξαιρέσεις (βλ. Εικόνα 3) εμφανίζεται «το κρίμα» γραμμένο σύμφωνα με τα Ευαγγέλια.

Diego Velázquez - Cristo crucificado - Museo del Prado - Madrid

Είναι προφανές ότι ο τίτλος, δηλ. το κρίμα γράφονταν στον τόπο της δίκης. Πως μεταφέρονταν; Δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος πάρα να κρεμαστεί στο λαιμό του καταδίκου και να μείνει εκεί για να διαβάζεται.

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ

Το τροπάριο της Κασσιανής που ψάλλεται κάθε Μεγάλη Τρίτη αναφέρει:

Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή, τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν, ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει. Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας, ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας. Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων, ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας, ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει. Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας, ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν, κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη. Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου [*] ἀβύσσους τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου; Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

Ακουσα να το λένε «και κριμάτων μου αβύσους» επηρρεασμένοι από το κρίμα=αμάρτημα. Εδώ η υμνωδός εννοεί «Κανείς δεν μπορεί να μετρήσει ούτε τις αμαρτίες μου ούτε τις κρίσεις (κρίματα) σου Σωτήρ μου».

Στα εκκλησιαστικά συγγράμματα το κρίμα και τα κρίματα εμφανιζονται ως συνώνυμα των εντολών και των δικαιωμάτων του θεού. Στην Νεκρώσιμη Ακολουθία (Ακολουθία εις κεκοιμημένους):

Καὶ ἐλέησόν με. Ἀλληλούϊα. Ἐπίβλεψον ἐπ' ἐμὲ καὶ ἐλέησόν με, κατὰ τὸ κρῖμα τῶν ἀγαπώντων τὸ ὄνομά σου. Ἀλληλούϊα. Νεώτερος ἐγώ εἰμι, καὶ ἐξουδενωμένος, τὰ δικαιώματά σου οὐκ ἐπελαθόμην. Ἀλληλούϊα. Τῆς φωνῆς μου ἄκουσον, Κύριε, κατὰ τὸ ἔλεός σου, κατὰ τὸ κρῖμα σου ζῆσόν με. Ἀλληλούϊα. Ἄρχοντες κατεδίωξάν με δωρεάν, καὶ ἀπὸ τῶν λόγων σου ἐδειλίασεν ἡ καρδία μου. Ἀλληλούϊα. Ζήσεται ἡ ψυχή μου καὶ αἰνέσει σε, καὶ τὰ κρίματά σου βοηθήσει μοι. Ἐπλανήθην ὡς πρόβατον ἀπολωλός, ζήτησον τὸν δοῦλόν (τὴν δούλην) σου, ὅτι τὰς ἐντολάς σου οὐκ ἐπελαθόμην.

και το σύνηθες ρεφραίν των Ευλογηταρίων

Εὐλογητὸς εἶ, Κύριε, δίδαξόν με τὰ δικαιώματά σου.

εννοεί τις κρισεις σου, τα κριματά σου, τις αποφάσεις σου, τους κανόνες σου.

Οι λέξεις «κρίμα» και «κρίση» έχουν εμπνεύσει τους Λαϊκούς τραγουδοποιούς. Παραθέτω ένα ενδεικτικό κατάλογο τίτλων.

Κρίμα
Κρίμα μου και κρίμα σου
Κρίμα να μην είσαι εδώ (+t)
Κρίμα που ‘σαι παντρεμένη (+σ)
Κρίμα που δεν ξέρεις ν' αγαπιέσαι
Κρίμα που δεν προσπάθησες
Κρίμα που μοιράσαμε στα δύο
Κρίμα ρε φίλε μου
Κρίμα σε σένα νέγρο Μπιγκ
Κρίμα τα νιάτα κι η τσαχπινιά
Κρίμα τέτοιο παλικάρι
Κρίμα το μπόι σου.
Κρίμα το παιδί
Κρίμα τούς κόπους μου και τις θυσίες μου...
Κρίση
Κρίση θεϊκή όρισε να 'ρθει πριν καταστρο...
Κρίση πανικού
Κριτής ο ίδιος μου εαυτός σε κάθε κίνηση.

http://kithara.vu/index.php?cmd=ti2&char=kri

Το κορύφωμα στη χρήση της εκφρασης "δεν ειναι κριμα" βρίσκεται στους στιχους του Φοίβου Δελληβορια που Μελοποιησε ο Λουκιανός Κηλαδόνης:

Δεν είναι κρίμα κι άδικο
να είμαι εγώ οπλίτης
και τη δική μου γκόμενα
να τη γαμεί πολίτης;

http://stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=40921

Εκτός από τους κριτές υπήρχαν στο Βυζάντιο και κρίτριες, μάντισσες που προφήτευαν τα μέλλοντα κρίνοντας από τις ιερές εικόνες. Κυρίως παρατηρώντας αν κολλάει πάνω σε αυτές ένα νόμισμα, που προσέφερε ο ενδιαφερόμενος. Είναι σχεδόν βέβαιο πως ανεξάρτητα από την το αίσιο ή μη της προβλέψεως το νόμισμα κατέληγε στην τσέπη της κρίτριας αφορολόγητο .^[3.160]

1. Λεξικό της κοινής νεοελληνικής - Εμμ. Κριαρά

2. Α. Στουγιαννιδη - Η Βυζαντινή Διαπόμπευση

3. 158, ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΜΟΣ Α ΙΙ, ΦΑΙΔΩΝ ΚΟΥΚΟΥΛΕΣ, ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ, 1952.

4. 641. ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ - ΚΑΚΤΟΣ