Υπογλώσσιο #3
Τα «υπογλώσσια» ειναι μικρές φράσεις ή λέξεις υπαρκτές στην Ελληνική γλώσσα και που το νόημά τους δεν μας είναι ακριβώς γνωστό, είναι δηλαδή και υπογνώσια. Θα γράφω τέτοια συχνά για να διαβάζονται και μην ξεχνιώμαστε.
Τα άκρα, το άκρον
ΣΗΜΑΣΙΑ

Τα άκρα
[ενν. Τα άκρα των τειχών]. Οι επάλξεις1 . Κυριολεκτικά: η πολεμική ετοιμότητα, παράταξη ει των επάλξεων.

 
Μεταφορικά: σημαίνει εξελίσσω ή αφήνω να εξελιχθούν τα πράγματα σε σημείο πέραν του οποίου οι συνέπειες θα είναι επιβλαβέστατες και μόνιμες.
ΦΡΑΣΕΙΣ

«Να μην φθάσουμε στα άκρα». Δηλαδή «Να μην αναγκασθούμε να χρησιμοποιήσουμε δυσάρεστα μέτρα».
Από εδώ έχουμε και τις εκφράσεις «ακραίες καταστάσεις», «άνθρωπος των άκρων», «προέβησαν σε ακρότητες».

 

Το άκρον άωτον*

Το άωτον[2] είναι το καλύτερο ,το εκλεκτότερο τμήμα του μαλλιού του προβάτου μεταφορικά το πιο ακραίο σημείο.

Η έκφραση «Το άκρον το* άωτον» θέλει να δηλώσει την πλέον υπερβολική περίπτωση δράσης ή φαινομένου, το καλύτερο των καλυτέρων (... αλλά και το χειρότερο των χειροτέρων), ο ανθός, η αφρόκρεμα, η κορυφή [3].

* Η προσθήκη του δευτέρου «το» στη φράση είναι λανθασμένη .

Αυτό πλέον είναι το άκρον άωτον της αναιδείας.

Η έκφραση προκάλεσε και την δημιουργία μιας σειράς ανεκδότων.

Αυτό που προτιμώ είναι :
- Ποιο είναι το άκρον άωτον της θρησκοληψίας;
- Να πάθεις κίρρωση[*] του ήπατος από τις συχνές μεταλήψεις.

[*] Κίρρωση παθαίνουν οι αλκοολικοί σε προχωρημένο στάδιο.

 
 

Ομόηχα:

Ακρα.

Η Άκρα είναι πόλη της Δυτικής Γαλιλαίας στο βόρειο Ισραήλ. Βρίσκεται στην βόρεια πλευρά του Κόλπου της Χάιφα. Είχε πληθυσμό 46.000 στο τέλος του 2007.[1] Ιστορικά η Άκρα θεωρούνταν το κλειδί του Λεβάντε λόγω της στρατηγικής της θέσης.

Παλαιά πόλη της Άκρας

Ήταν φοινικικό λιμάνι και όρμος που μέχρι το 266 π.Χ. έφερε το όνομα Ακκ (ή γνωστή Άκη των Ελλήνων ή Άκκα των Αράβων). Μετονομάστηκε σε Αντιόχεια από Πτολεμαΐδα που έτσι συνέχισε να ονομάζεται η περιοχή, αλλά αργότερα παρέμεινε γνωστή για τους Ευρωπαίους ως πόλη "Σαίν Ζαν ντ'Ακρ" (Saint Jean d’ Acre, Άγιος Ιωάννης της Άκρας) της Παλαιστίνης. Η πολιορκία της Άκρας ήταν ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της Γ' Σταυροφορίας. Διήρκεσε περίπου δύο χρόνια, από τον Αύγουστο του 1189 μέχρι τον Ιούλιο του 1191.

Άκκρα

Η Άκκρα (Accra), γράφεται και Άκρα ή Ακρά, είναι πρωτεύουσα της Γκάνας. Το 2007 είχε πληθυσμό 2.096.653 κατοίκους. Αποτελεί τη μεγαλύτερη πόλη και διοικητικό, οικονομικό και μεταφορικό κέντρο της χώρας. Η πόλη της Άκκρα ιδρύθηκε από τους Γκα το 17ο αιώνα και είναι πρωτεύουσα από το 1877. Η ονομασία της πόλης προέρχεται από τη λέξη Nkran που σημαίνει "μυρμήγκια" στη γλώσσα Ακάν.

 
 

[1] Πολυδεύκης Ονομαστικόν 9062, Κεφ. «Περί χωρίων των κατά πολέμους, και περί λόχου και των ομοίων, και περί τειχισμού πόλεως» σ. 171 (2ος αιώνας π.Χ.) Αναφέρονται και οι φράσεις:

- Φθάσαι επί τα άκρα
- Τα άκρα προκαταλαβείν
- Αποκόψαι τους επί των άκρων

[2] Γ. Μπαμπινιώτη – Ετυμολογικό Λεξικό 131 σελ. 249

άωτον στη φρ. άκρον άωτον, «το ακρότατο σημείο, το υπέρτατο όριο» ετυμ. < αρχ. άωτον (τό) / άωτος (ό) «εκλεκτό μαλλί ή λινάρι», ίσως από το ρ. άημι «πνέω, φυσώ».
Η ελληνιστική φράση «άκρον άωτον» φαίνεται ότι αρχικώς δήλωνε «το εκλεκτότερο τμήμα, ό,τι καλύτερο» (πβ. Καλλίμαχος Εις Απόλλωνα. 111-2: όλλ' ήτις καθαρή τε και αχράαντος όνέρπει πίδακος έξ Ιερής ολίγη λιβάς άκρον άωτον), σύντομα όμως απέκτησε την εμφατική χρήση που έχει και σήμερα (πβ. Αγαθίας ο Σχολαστικός. Ίστορίαι. 80: ούτοι δή ούν άπαντες τό άκρον άωτον, κατά τήν ποίησιν, τών έν τω καθ' ημάς χρόνω φιλοσόφησαντων).

[3] Ησύχιος – Λεξικόν 9051 σ. 353 (5ος αιώνας π.Χ.) Άωτον : έριων, άνθος ‘αώτου θεσπέσιοιο’. ‘Αωτον γάρ το άνθος

 
Copyright 2011© Αρης Στουγιαννίδης www.stougiannidis.gr