Υπογλώσσιο #34

ΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΧΩΡΙΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ

Ηδη απο τον μεσαιωνα σήμαινε "οστό".

Η λέξη απο το αρχαίο κόκκαλος (μεγάλος κόκκος) που σήμαινε

1. κουκούτσι κουκουναριού και
2. το ιδιο το κουκουνάρι. ^{[131.694 ]}

Ο κόκκος

Ο πυρήνας το κουκουτσι.

Φράσεις

Είναι γερό κόκκαλο: έχει καλή υγεία

Εμεινε πετσί και κόκκαλο: Αδυνάτισε υπερβολικά.

Κόκκαλο ο επιλοχίας: ακινησία ως αποτέλεσμα αιφνιδιασμού.

Εχει βαριά κόκκαλα: Ειρωνική δικαιολογία που δίνουμε για το βάρος κάποιου χονδρού.

Θα φθάσει το μαχαίρι στο κόκκαλο:

Μια από τις πιο εμετικές φράσεις που επαναλαμβάνεται χωρίς να υλοποιείται απο τους πολιτικούς μετά την αποκάλυψη κάποιου σκανδάλου. Η μεταφορική έννοια της φράσης είναι «θα επιβληθεί ο νόμος μέχρι και τον έσχατο υπεύθυνο». Συνηθως ο έσχατος υπεύθυνος είναι υπεράνω του νόμου και έτσι η υπόθεσις τίθεται εις το αρχείον. (πρβλ. Κόκκαλης)

Κόκκος σινάπεως

Για να δηλώσει μικρό ή ελάχιστο μέγεθος όπως ο σπόρος του σιναπιού (μουστάρδα).

... ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Διὰ τὴν ἀπιστίαν ὑμῶν. ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, ἐὰν ἔχητε πίστιν ὡς κόκκον σινάπεως, ἐρεῖτε τῷ ὄρει τούτῳ, μετάβηθι ἐντεῦθεν ἐκεῖ, καὶ μεταβήσεται· καὶ οὐδὲν ἀδυνατήσει ὑμῖν.

Ματθ.17.20.

Ομόρριζα

κόκκαλος. (μεγεθυντικό)

κόκκινος (ο κόκκος του πρίνου που τον χρησιμοποιούσαν ως ερυθρό χρώμα).>

κοκκινίζω=ερυθριώ, γινομαι κοκκινος απο ντοπή.

Πρβλ. παροιμία^{[ 9181.188Κ]}: «Κάλλια κόκκινο μάγουλο παρά μελανή καρδιά» και την αλλη : «Κάλλιο να κοκκινίσω παρά να κιτρινίσω»^[981.238Κ]

κοκκίνισε ή εγινε κόκκινος σαν αστακός.

κοκκίζω σήμαινε ξεκουκουτσιάζω , βγάζω τον πυρήνα.

κοκκαλιάρης : πολύ αδύνατος ανθρωπος.

Σύνθετα

Ξεκοκκαλίζω : τρώω εντελώς κάποιο ζώο (αφληνω μονον τα κοκκαλα) αλλά και μια περιουσία ή τα χρήματα κάποιου.

Κοκκαλώσα: ξεράθηκα, εμεινα ακινητος, παγωσα, αφυδατώθηκα.

Επώνυμα

Κόκκαλης, Κοκκαλιάρης.

Κόκκινος, Κοκκινόπουλος, Κοκκινάκης.

Τοπωνύμια

Κοκκινιά, Κοκκιναράς

Αργκό

Στην αργκο της πιάτσας έμεινε κόκκαλο = σάστισε, κοκκάλωσε.

κοκκαλο/ -α= ζάρι/ -ια σπάσ΄τα «κόκκαλα και ξαναρίχτα»= ρίξε ξανά τα ζάρια.

η γλωσσα κοκκαλα δεν εχει και κοκκαλα τσακιζει^[241.624]

Δίνει άχερα του σκύλου και κόκκαλα του μουλαριού^[241.1169]

Το κοκκάλακι της νυχτεριδας

Ερωτικό φίλτρο που εγγυάται την προσήλωση του επιλέκτου προσώπου. επειδή η παράδοση δεν αναφέρει ποιό απ όλα τα κόκκαλα της νυχτερίδας κάνει την δουλειά, για σιγουριά κρεμάστε μια ολόκληρη νυχτερίδα στο λαιμό σας. Οταν η κυρία περί της οποίας πρόκειται πλησιάσει και σκύψει και πει "καλέ τι είναι αυτό στο λαιμό σας;" τότε της ορμάτε και αφήνετε το όποιο κοκκαλάκι να δράσει.

Ο αρτιμελής αμνός του Πάσχα.

Κατά τις επιταγές της Εξοδου 12 στ. 5-10, οι Εβραίοι το Πασχα πρέπει να ψησουν στη φωτια ενα αμνό (αρνι, τέλειον, δηλ. αρτιμελή, χωρίς σπασμένα κοκκαλα) και ενιαυσιο (ενος ενιαυτου, δηλ. ενός έτους) για να φάνε. Ο Ιησούς, ο Αμνός του Θεού, κατέβηκε απο το σταυρό χωρίς να του σπάσουν τα πόδια για να πραγματοποιηθεί η προφητεία* "οστούν ου συντριβήσεται αυτού".

*) αν διαβάσετε προσεκτικά το κείμενο θα διαπιστώσετε ότι μάλλον πρόκειται για οδηγία παρά για προφητεία.

πρόβατον τέλειον, ἄρσεν, ἐνιαύσιον ἔσται ὑμῖν· ἀπὸ τῶν ἀρνῶν καὶ τῶν ἐρίφων λήψεσθε. 6 καὶ ἔσται ὑμῖν διατετηρημένον ἕως τῆς τεσσαρεσκαιδεκάτης τοῦ μηνὸς τούτου, καὶ σφάξουσιν αὐτὸ πᾶν τὸ πλῆθος συναγωγῆς υἱῶν ᾿Ισραὴλ πρὸς ἑσπέραν. 7 καὶ λήψονται ἀπὸ τοῦ αἵματος καὶ θήσουσιν ἐπὶ τῶν δύο σταθμῶν καὶ ἐπὶ τὴν φλιὰν ἐν τοῖς οἴκοις, ἐν οἷς ἐὰν φάγωσιν αὐτὰ ἐν αὐτοῖς, 8 καὶ φάγονται τὰ κρέα τῇ νυκτὶ ταύτῃ· ὀπτὰ πυρὶ καὶ ἄζυμα ἐπὶ πικρίδων ἔδονται. 9 οὐκ ἔδεσθε ἀπ᾿ αὐτῶν ὠμὸν οὐδὲ ἡψημένον ἐν ὕδατι, ἀλλ᾿ ἢ ὀπτὰ πυρί, κεφαλὴν σὺν τοῖς ποσὶ καὶ τοῖς ἐνδοσθίοις. 10 οὐκ ἀπολείψετε ἀπ᾿ αὐτοῦ ἕως πρωΐ καὶ ὀστοῦν οὐ συντρίψετε ἀπ᾿ αὐτοῦ· τὰ δὲ καταλειπόμενα ἀπ᾿ αὐτοῦ ἕως πρωΐ ἐν πυρὶ κατακαύσετε.

Εξοδος 12- 5-10

ἐκέκραξαν οἱ δίκαιοι, καὶ ὁ Κύριος εἰσήκουσεν αὐτῶν, καὶ ἐκ πασῶν τῶν θλίψεων αὐτῶν ἐῤῥύσατο αὐτούς. ἐγγὺς Κύριος τοῖς συντετριμμένοις τὴν καρδίαν καὶ τοὺς ταπεινοὺς τῷ πνεύματι σώσει. πολλαὶ αἱ θλίψεις τῶν δικαίων, καὶ ἐκ πασῶν αὐτῶν ῥύσεται αὐτοὺς ὁ Κύριος· φυλάσσει Κύριος πάντα τὰ ὀστᾶ αὐτῶν, ἓν ἐξ αὐτῶν οὐ συντριβήσεται. 22 θάνατος ἁμαρτωλῶν πονηρός, καὶ οἱ μισοῦντες τὸν δίκαιον πλημμελήσουσι. 23 λυτρώσεται Κύριος ψυχὰς δούλων αὐτοῦ, καὶ οὐ μὴ πλημμελήσουσι πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπ᾿ αὐτόν.

Ψαλμός 33 στ.18-23

Φαίνεται οτι ήταν μεγάλη ζημιά να σου σπάσουν τα πόδια γιατί και σήμερα αναφέρεται ως απειλή τιμωρίας: «αν δεν γυρίσεις αμέσως θα σου κόψω τα πόδια!». Στην περίπτωση του σταυρωμένου ομως, ήταν λύτρωση γιατί πέθαινε και το μαρτύριο τελείωνε.

Η πλάτη του αρνιού.

Η πλάτη του αρνιου (το κόκκαλο της ωμοπλατης) χρησιμευέ για να μαντεύονται.

Παρομοίωση

Από τη δίαιτα έγινε σα σκελετός

Για πολύ αδύνατο ανθρώπο.

Μεταφορικά ή λέξη «σκελετός» δηλώνει την σκληρή υποδομή που πάνω της στηρίζεται κάτι: σκελετός για ματογυάλια, σκελετός οικοδομής, σκελετός δράματος, κειμένου κλπ.

Κρανίου Τ'οπος

Απο την μετάφραση του εβραικού Γολγοθά. Ομως εδώ υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση. Ο Γολγοθάς δεν σήμαινε «κρανίου τοπος» αλλά «κρανίων τόπος». Δεν ηταν σε καμια ερημιά αλλα στο πολυσύχναστο κέντρο της Ιερουσαλήμ, οπου και ο Φίσκους Fiscus δηλ. η ΔΟΥ, ή Εφορία της Ιερουσαλήμ. Ειναι απολυτα λογικό να ήταν έτσι. Οι Ρωμαίοι δεν ηθελαν να κάνουν κρυφές σταυρώσεις. Σκοπός της σταύρωσης ήταν να τρομοκρατηθεί ο κόσμος. Γι΄αυτό γράφανε και τήν αιτία σε 3 γλώσσες και γι' αυτο διεπόμπευαν προηγουμένως τον μελοθάνατο. Μετά τον σταύρωναν σε κάποια περίοπτη θέση. Αυτο συνεχίσθηκε μεχρι πρόσφατα. πρβλ. το «Χαιρέτα μου τον πλατανο» (τον κεντρικο της πλατείας όπου οι Τούρκοι κρεμούσαν, Ρωμιούς και άλλους) ή την πλατεία της Greve στο Παρισι οπου ήταν στημένη η λαιμητόμος.

Ο λόφος του τόπου της σταύρωσης δεν υπήρχε. Ισως να υπήρχε ενα μικρό ύψωμα-βάθρο, αλλά όχι σε σχήμα κρανίου*). Υπήρχαν όμως κρανία, πολλά κρανία των παλαιοτέρων εκτελεσμένων, για να θυμίζουν σε όλους το πόσοι είχαν σταυρωθεί. Κανείς δεν επιτρεπόνταν να τα πειράξει. Χρησίμευαν για την τρομοκρατία των υπόδουλων λαών ακόμα και αν, κατά σύμπτωση, δεν υπήρχε σταυρωμένος σε κάποια περίοδο. Ενα τόσο μακάβριο σκηνικό έδοσε το όνομα στον χώρο: «Κρανίων τόπος» εβραικα Γολγολθά.

*) ποιος αλλωστε θα μπορουσε να ανέβει, να κρατηθεί και να δουλέψει πάνω σε κάτι που μοιάζει με κρανίο;

**) Δείτε την εικονογραφική μελέτη μου Μιά Σταύρωση αλλοιώτικη από τις άλλες

Η κνήμη ειναι περιοχή του ποδός. Δύο κεντρικα οστά την στηρίζουν : Η κνήμη^[25] εμπρός και η περόνη^[24] πίσω. Γνωστές οι περικνημίδες της αρχαίας πανοπλίας.

Την κνήμη κάλυπταν τα τσαγγία των Βυζαντινών. Περισσότερα δές στο Εγκυκλοπαιδικό και ετυμολογικό λεξικό Βυζαντινών λέξεων μου, και στην μελέτη μου ΕΠΙ ΠΟΔΟΣ.

Δυο κόκκαλα (ή κερκις 13 και η ωλενη 14)που ξεκινάνε από τον αγκώνα και καταλήγουν στην παλάμη, μαζί με τους ανάλογους μύες, συγκροτούν τον πήχυ. Ο πήχυς ήταν αρχαίο μέτρο μήκους για νήματα, υφάσματα και οχι μόνο.

Χειρονομία με ανύψωση του χεριού όπως στην εικονα συνοδευόμενη από την χυδαία αναφώνηση «vafanculo*». Ειναι συνηθέστατη στην Ιταλια και δηλωτική υπερμεγέθους πέους που πρέπει να ανασκολοπίσει τον καθ΄ου η υβριστική χειρονομία. Πρβλ. το Ελληνικόν Πριάπειον :

«Να 'χα τυχη, να 'χα τυχη
να ά και ψ#$%η μιά πήχη»

* va fa n culo= va fare un culo= πήγαινε να κάνεις (να δώσεις) κώλο.

Πειρατεία

Η νεκροκεφαλή (κρανίο ή καύκαλο) με δύο σπαθιά χίαστι. Τα σπαθιά αντικαθίστανται συνήθως με κόκκαλα (μηριαια)

Η ελευθερία είναι κατά τον Διονύσιο Σολωμό βγαλμένη απο τα καθαγιασμένα κόκκαλα των Ελλήνων που πολέμησαν γι΄αυτήν. Η προσήλωση του Σολωμού σέ μακάβρια θέματα είναι γνωστή.

στ. 33 κι ὅπου φθάσει, ὅπου περάσει, φρίκη, θάνατος, ἐρμιά·

στ. 44 Ἀκούω κούφια τὰ τουφέκια, ἀκούω σμίξιμο σπαθιῶν, ἀκούω ξύλα, ἀκούω πελέκια, ἀκούω τρίξιμο δοντιῶν.

Θαμποφέγγει κανέν' ἄστρο,
καὶ ἀναδεύοντο μαζί,
ἀνεβαίνοντας τὸ κάστρο μὲ νεκρώσιμη σιωπή.
...

Μὲ τὰ μάτια τοὺς γυρεύουν
ὅπου εἴν' αἵματα πηχτά,
καὶ μὲς στὰ αἵματα χορεύουν
μὲ βρυχίσματα βραχνά·
καὶ χορεύοντας μανίζουν
εἰς τοὺς Ἕλληνες κοντά,
καὶ τὰ στήθια τοὺς ἐγγίζουν
μὲ τὰ χέρια τὰ ψυχρά.

στ. 70 Παντοῦ φόβος καὶ τρομάρα
καὶ φωνὲς καὶ στεναγμοί·
παντοῦ κλάψα, παντοῦ ἀντάρα,
καὶ παντοῦ ξεψυχισμοί.

Φαίνεται πως ,παρ΄όλο το δραματικό της στοιχείο, η Σολωμική ποίηση του Υμνου δεν άρεσε στον Βάρναλη που με το καυστικό του χιούμορ πέταξε μισοκρυμένη την παρόλα του στο ποίημά του "το τραγούδι του τρελλού":

Για να βαστάξει όσο μπορεί,
το μακελειό, να 'στε γεροί,
της πένας αντρειωμένοι!
Κανοναρχάτε τ’ όνομά μας,
σύντας η δόξα μελετά μας,
στα σκελετά γερμένη.

Για να κρατήσει ο πόλεμος πρέπει να αντέξουν οι μεγαλόστομοι λογοτέχνες, να δοξάζουν το όνομα της πατρίδας μας που η δόξα την μελετάει κυττάζοντας, οχι μπροστά, αλλά πίσω στα κόκκαλα των προγόνων (σαφής ο υπαινυγμός για τον Ύμνο). Το όλο ποίημα είναι μια φοβερή ειρωνεία, για τους πατριδοκάπηλους, μεγαλόστομους και πολεμοχαρείς μεγαλοιδεάτες.

Στο κρανίο υπαρχουν περιοχές που λέγεται ιγμόριο. Πολλοί νομίζουν πως είναι κάποια κόκκαλα. Τις ερεύνησε κάποιος Highmore Χάημορ. Το ιγμόριο πρεπει λοιπον να δασύνεται !

Προκειται για ζεύγη παραρρινίων κόλπων, δηλ. κοιλότητες, sinus (Sinus λατινική λεξη που σημαίνει πτυχή, κόλπος ή θύλαξ ιδιαίτερα της toga): μια ομάδα από ζεύγη χώρων γεμάτων αέρα που περιβάλλουν:

1. τη ρινική κοιλότητα (ρινικό ιγμόριο),
2. πάνω και ανάμεσα στα μάτια (ηθμοειδες ιγμόριο)
3. πίσω απο το ηθμοειδές (σφηνοειδές ιγμόριο )
4. το μέτωπο ( μετωπικό ιγμόριο)

Τα ιγμόρια όνομάζονται όπως βλέπουμε από το οστό του κρανίου μπρός από το οποίο βρίσκονται. Δεν είναι όμως οστά. Γνωστή είναι η παθηση ιγμορίτις ή ιγμοριτιδα.

Υπάρχει και μετωπιαία κολπίτις, όχι τόσο γνωστή ίσως γιατί οι άνδρες που την παθαίνουν δεν λένε πως έχουν κολπίτιδα!

Το να αποκτά κανείς πόρους (όταν αυτοί είναι οικονομικοί πόροι) είναι ευτύχημα. Η οστεοπόρωση όμως ειναι αρρώστια που οφείλεται στην έλλειψη ασβεστίου στα κόκκαλα, Αρα δυστύχημα. Μια ποσότητα ασβεστίου απ τα κόκκαλα βγαλμένη δημιουργεί πόνους και καθιστά τα οστά πιο εύθραυστα.

1. 131. Μπαμπινιώτη - Ετυμολογικό Λεξικό

2. 9181 Ι. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ - ΠΑΡΟΙΜΙΑΙ ΔΗΜΩΔΕΙΣ

3. 3. ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣ - ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΟΙΜΙΟΛΟΓΙΑ - ΕΚΔ. ΒΗΤΑ-2002