Στην Αρχαία ελληνική το στοιχείον σημαινει [Σταμ 919]:
1) Υποκοριστικο του στοιχος μικρο κονταρι που στεκεται ορθιο || το ελάχιστο μέρος,
2) τα απολούστατα συστατικά ενος πραγματος. (πχ Περιοδικο Συστημα των Στοιχειων) ρημα στοιχέω βαδιζω ή στεκομαι στη σειρα.

Βλέπε Α.Στουγιαννίδη "Τα Δυσκόλως εννoούμενα - Στοιχίζω" .

Στοιχείο

Στη νεοελληνική στοιχίζω σημαίνει:
1. Προκαλώ στεναχώρια, λύπη ή συγκεκριμένη απώλεια, ζημιά (του στοιχισε ο θανατος του πατερα του, του στοιχισε ο κουκος αηδονι)
2. Εχω ως κόστος, ως συνέπεια (η συντηρηση του στοιχιζει περισσοτερο απο την αξια αγοράς, οι ενεργειες των χουντικων μας στοιχισαν την μιση Κυπρο)
3. Αξίζω, κοστίζω, έχω χρηματική αξία (το αυτοκινητο αυτο στοιχιζει 11.000 € μόνο)
4. Τοποθετώ σε κανονική, σε ορισμένη τάξη, σειρά ("στοιχηθήτε!" γυμν.)
Ενώ στοιχείο σημαίνει
1.Το πιο αγαπημένο περιβάλλον, οι συνθήκες που ταιριάζουν σε κάποιον, κάτι (πρβλ. "βέθηκε στο στοιχείο του")
2. Μία από τις τέσσερις ουσίες που θεωρούνταν στην αρχαία και μεσαιωνική κοσμολογία ότι αποτελούσαν το σύμπαν.
3. Eνα αφηρημένο χαρακτηριστικό
4. Πληροφορία που αποδεικνύει κάτι (Αποδεικτικά στοιχεία> Στοιχειθετώ=συγκεντρώνω αποδεικτικά στοιχεία)

Περιφράσεις , Εκφράσεις με "Στοιχείο"

  • αποδεικτικό στοιχείο
  • βολταϊκό στοιχείο
  • ενοχοποιητικό στοιχείο
  • ηλεκτρικό στοιχείο
  • ηλεκτρολυτικό στοιχείο
  • στοιχείο καταλόγου
  • στοιχείο πληροφόρησης
  • τυπογραφικό στοιχείο
  • χημικό στοιχείο
Αν στοιχείο=στοιχειό, κάντε την αντικατάσταση στις παραπάνω εκφράσεις και θα σκάσετε στα γέλια.

STOIXEIAΣτοιχειό - Ετυμολογία

    Ας δούμε τι λεέι ο πατερας της λαογραφίας, o Ν. Πολίτης:
    Τά στοιχειά ( Πολλαχού). Στοιχειά έχουν τά σπίτια, οί σπηλιές, τα χωράφια, τά πηγάδια. Βγαίνουν τή νύχτα και σπανίως καμμιά φορά και την ήμερα και δέν είναι μιας λογής, μόνο πότε είναι το στοιχειό σά φίδι, πότε σά γουστέρα ή άλλο τέτοιο, πότε σάν ανθρωπάκος, τις περισσότερες φορες αράπης. Δέν πειράζουν τους ανθρώπους του σπιτιού, το έναντίο μάλιστα φέρνουν ευτυχία. Και οταν καμμιά φορά παρουσιαστεί τέτοιο ζώο, που φαίνεται πώς είναι στοιχειό, είναι αμαρτία και δεν βγαίνει σε καλό αν του κάνει κανείς τίποτε. Γι' αυτο το αφήνουν ελεύθερο νά πηγαίνει οπου θέλει και νά κάνει ο,τι θέλει, και προσέχουν νά μην το δυσαρεστήσουν και νά μην το χτυπήσουν. Είναι παρατηρημένο, πώς άν πειράξουν το στοιχείο ή το σκοτώσουν, θά ελθει μεγάλη συμφορά στο σπίτι ή θάνατος του νοικοκύρη ή της νοικοκυράς ή άλλου κανενός, ή άλλο μεγάλο κακό στήν οικογένεια. Ν.Πολιτη ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ Σελ. 250. Τα περισοτερα λεξικα το ετυμολογουν απο το αρχαίο στοιχείον. Μετά απο ολα τα παραπανω το βρίσκω λιγο βιαστικο, αφελές και κυριως ασχετο. Τι κοινο εχει ενα δαιμόνιο με το φιλοσοφικο ορο Στοιχείον, την παραταξη σε γραμμμες κλπ.;
    1. Το στοίχειωμα
    2. Στοιχειωνω (ενεργητικη φωνη) σημαινει ενσωματωνω ενα καλο πνευμα μεσα σε καποιο κτισμα. Αυτο γινεται εντoιχιζοντας ζωντανο η πεθαμενο ζωο ή ανθρωπο.
      Ειναι γνωστοτατος ο στιχος του "Γεφυριου της Αρτας" [1] που λέει "Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο γιοφύρι δεν στεριώνει"
    3. Ο στοιχειωμένος τοπος
    4. Οταν ο τοπος ειναι στοιχειωμενος σημαινει οτι το στοιχειό ενοχλεί τους επισκεπτες η παραπονειται.
    5. Εκφράσεις
    6. Στοιχειωσε: Λέμε και εννοούμε τον ανθρωπο που επιμενει να μενει μεσα στο σπιτι του και να μη κυκλοφορει οπως το στοιχειό. Παραγεται απο το στοιχειό. και οχι απ' ευθειας απο το στοιχιζω τοτε θα λεγαμε και "στοιχισε" για αυτή την ενεργεια.
    7. Δικη μου Ετυμολογία
    8. Παρατηρούμε πως η λέξη στοιχείο (elementum, element) δεν αποδιδει με κανενα τροπο την εννοια αυτου που λέμε "στοιχειό". Τα στοιχειά ειναι δημιουργηματα της λαικής παράδοσης. Στο το λεξιλογιο της λαικης παραδοσης σπανιζει η λεξη "στοιχείον". Ειναι εννοια αφηρημενη και λόγια. Το ρημα "εντοιχίζω" μου φαινεται ως καταλληλοτερος πατερας του "στοιχειού". Αυτο που εντοιχίζεται λεγεται εντοίχιον και ισως ειστοίχιον (υπόθεση κάνω) απο οπου και το στοιχειό. Η λέξη στοίχειωσε μεσα μου και 'ουκ εα με καθευδειν' μεχρι να μπορέσω να τεκμηριώσω αυτή την υπόθεση.

"Της Αρτας το Γιοφύρι"

Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες
γιοφύρι εθεμέλιωναν στης Αρτας το ποτάμι.
Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν.
Μοιρολογιούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες:
"Αλοίμονο στούς κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας,
ολημερίς να χτίζουμε το βράδυ να γκρεμιέται."
Πουλάκι εδιάβη κι έκατσε αντίκρυ στό ποτάμι,
δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σαν χελιδόνι,
παρά εκελάηδε κι έλεγε ανθρώπινη λαλίτσα:
"Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει,
και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη,
παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα,
που έρχεται αργά τ' αποταχύ και πάρωρα το γιόμα."

Τ' άκουσ' ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει.
Πιάνει, μηνάει της λυγερής με το πουλί τ' αηδόνι:
Αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα,
αργά να πάει και να διαβεί της Άρτας το γιοφύρι.
Και το πουλι παράκουσε κι αλλιώς επήγε κι είπε:
"Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα,
γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το γιοφύρι."

Να τηνε κι εμφανίστηκε από την άσπρη στράτα.
Την είδ' ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του.
Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει:
"Γειά σας, χαρά σας, μάστοροι και σεις οι μαθητάδες,
μα τι έχει ο πρωτομάστορας και είναι βαργομισμένος;
"Το δαχτυλίδι του 'πεσε στην πρώτη την καμάρα,
και ποιός να μπει, και ποιός να βγει, το δαχτυλίδι νά 'βρει;"
"Μάστορα, μην πικραίνεσαι κι εγώ να πά σ' το φέρω,
εγώ να μπω, εγώ να βγω, το δαχτυλίδι νά 'βρω."
Μηδέ καλά κατέβηκε, μηδέ στη μέση πήγε,
"Τράβα, καλέ μ' τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα
τι όλον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν βρήκα."

Ένας πηχάει με το μυστρί κι άλλος με τον ασβέστη,
παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.
"Αλίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό μας!
Τρεις αδελφάδες ήμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες,
η μια 'χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη
κι εγώ η πιό στερνότερη της Άρτας το γιοφύρι.
Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι,
κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες."

"Κόρη, το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε,
που 'χεις μονάκριβο αδελφό, μη λάχει και περάσει."
Κι αυτή το λόγον άλλαζε κι άλλη κατάρα δίνει:
"Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι,
κι αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες,
γιατί έχω αδελφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει.

Σχόλια

Η ιστορική έρευνα διατυπώνει ότι ο θρύλος αυτός έκρυβε πολλά χρόνια μια ιστορική αλήθεια για την περιοχή της Άρτας και γενικότερα της Ηπείρου. Όταν χρειάστηκε να περάσει από τη περιοχή μεγάλη δύναμη τουρκικού στρατού ζητήθηκε η βοήθεια των κατοίκων για τη δημιουργία μιας γέφυρας. Τότε προστρέξανε πάρα πολλοί δηλώνοντας ότι γνωρίζουν να κτίζουν, προκειμένου να κερδίσουν κάποια εύνοια. Όταν όμως έμαθαν οι κάτοικοι το σκοπό για τον οποίο θα πέρναγε το τουρκικό ασκέρι πήγαιναν τη νύκτα και γκρέμιζαν ότι την προηγούμενη οι ίδιοι είχαν φτιάξει. Όταν οι Τούρκοι ζήτησαν να μάθουν γιατί αργεί τόσο πολύ το έργο εκείνοι απάντησαν ότι τελικά είναι στοιχειωμένο το μέρος πιστεύοντας ότι οι Τούρκοι ή δεν θα πέρναγαν ή ότι θα επέστρεφαν. Τότε ο τούρκος διοικητής (πουλάκι) διέταξε τη σύλληψη του Πρωτομάστορα και της γυναίκας του και τη θανάτωσή τους. Τότε φοβούμενοι όλοι οι άλλοι εμπλεκόμενοι στο έργο της ανέγερσης Έλληνες για τη τύχη που θα τους περίμενε έσπευσαν και ολοκλήρωσαν το γεφύρι συνοδεύοντας με κατάρες το τουρκικό ασκέρι αναπολώντας την αλλοτινή δόξα της φυλής που επί Μ. Αλεξάνδου έφθασαν από Δούναβη μέχρι Ευφράτη. Μετά όμως την εθνεγερσία του 1821 και αναμένοντας την απελευθέρωσή τους από τον ελληνικό στρατό (αδελφό στη ξενιτιά) οι προηγούμενες κατάρες έγιναν ευχές.

Η δική μου Υλιστική θεωρία (υπόθεση) λέει: Η κ. Πρωτομάστορα ηταν λίγο παιχνιδιάρα, και ικανοποιούσε τους μαστόρους και μαθητάδες σεξουαλικά, αφου ο κ. Πρωτομάστορας είχε αλλα πράγματα στο κεφάλι του: "Να σώσει το κεφάλι του που κιδύνευε απο την εκπροθεσμη παραδοση του εργου." και ισως παραμελούσε την μικράν συζυγό του.. Οι μαστόροι, ηταν μεροκαματιάρηδες και δεν ειχαν καμια ορεξη να τελιώσει το εργο, αφου μαλιστα το γλεντουσαν, αμοιβόμενοι, με την κ. Πρωτομαστορα. Το βραδάκι λοιπον οταν ο πρωτομαστορας ηταν πτωμα, ξηλώναν τα χτισμενα. Παράβαλε την παροιμία "ραβε ξηλωνε, δουλειά να μην σου λείπει".