Αρνί

Περιλαμβανει τα ΑΡΝΙ, ΠΡΟΒΑΤΟ, ΑΜΝΟΣ, ΜΑΝΑΡΙ, ΚΡΙΟΣ

Το πρόβατο.

Επιστημονική Ονομασία: Ovis aries

Αρχαία ονομασία:

Οϊς, αμνός, πρόβατον^[261.680]

Ονομασία στο ποντιακο ιδιωμα:

Το αρνί ενός χρόνου (ο ενιαύσιος αμνός) λέγεται τοχλίν το αρνάκι αορίστου ηλικιας λεγεται αρνόπον.

Εγκυκλοπαιδικά

Το οικόσιτο πρόβατο (Ovis aries), το πιο κοινό μέλος της οικογένειας των προβάτων (Ovis), είναι ένα μηρυκαστικό, τετράποδο ζώο, που πιθανότατα κατάγεται από τα άγρια πρόβατα mouflon της Νότιας και Νοτιοδυτικής Ασίας. Για την εξημέρωση των προβάτων υπάρχουν τεκμήρια στο Ιράκ που χρονολογούνται από το 9.000 π.Χ. Τα πρόβατα συνδέθηκαν με πολλούς πολιτισμούς, κυρίως στη Βρετανία και τη Μεσόγειο, όπου αποτελούν το πιο κοινό αντικείμενο της κτηνοτροφίας. Έχουν μεγάλη οικονομική σημασία, καθώς η απόδοση εισοδήματος που προσφέρουν σε σχέση με το κόστος της εκτροφής τους είναι γύρω στο 400%. Ο παγκόσμιος πληθυσμός των προβάτων υπολογίζεται γύρω στο ένα δισεκατομμύριο.

Ονομασίες

Ανάλογα με την ηλικία και το φύλο τους, ονομάζονται αρνιά μέχρι δυο μηνών, ζυγούρια μέχρι ενός έτους, κριάρια τα ώριμα αρσενικά και προβατίνες τα θηλυκά.

Το αρσενικο λέγεται στην αρχαία ελληνική κριός και το θηλυκό λέγεται αμνάς

Στο Δυτικοκρητικό ιδίωμα ο κριός λεγεται κριγιός μα απλη ανάπτυξη ευφωνικού "γι". Οι Κρητικοί είναι πάντα πιο κοντά στην αρχαία ελληνική και γι΄αυτό το κριάρι λέγεται έτσι. ^[156.269]

Στη Νεοελληνική το αρσενικο λέγεται κριάρι και το θηλυκό λεγεται μανάρα ή μανάρι* ή προβατίνα. Στο Δυτικοκρητικό ιδίωμα μανάρα σημαίνει τσεκούρι και οχι αμνάδα οπως θα πριμενε κανεις.

Το μικρο προβατο λέγεται μήλον (οι Βοιωτοί το εγραφαν μείλον) και μήλειος αυτός που ανήκει στο πρόβατο. Το δερμα του προβάτου λέγεται μηλωτή.

Πρβλ. Ηλια Τανταλίδη «η Κεράτσα»

με φακιόλι τρεμουσένιο και με κοντογούνι μήλειο

ο Παύλος αναφερόμενος στις κακουχίες των μαρτύρων:

ἕτεροι δὲ ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πεῖραν ἔλαβον, ἔτι δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς· ἐλιθάσθησαν, ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐπὶ ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς.
Προς Εβραίους Κεφ. 11 Στ. 37

Ετυμολογία

αρνί - αμνός^[401.256]

Ο αμνός ε;iχε θρησκευτική έννοια στους Πελασγούς καί άμνίον ονομάζοταν και από τους Ελληνες το αγγείο, όπου συνέλεγαν τό αίμα τών σφαζομένων ζώων. Το οποίο δηλώνει ότι, το αίμα τών θυσιαζομένων αμνών το χρησιμοπούσαν για ράντισμα «προς άφεσιν αμαρτιών».
Το το ράντισμα γινόταν και με τα κατσίκια. Βλ. ραντή αίγα = το παρδαλό κατσίκι.

Αμνός, άπο πελασγικό το α.μ.ν. είναι αυτός έπιβεβαιώνει καί έπιμαρτυρεί τήν ευλάβεια καί άφοσίωση του άνθρωπου προς το θείο, αλλά καί εξασφαλίζει σ΄αυτον που κάνει τη θυσία την θεϊκή αρωγή καί βοήθεια. Γίνεται έτσι ό αμνός ό έμπρακτος ύμνος, η τελείωση και όλοκληρωση του ύμνου, (αμανέ).

Στα Λατινικά ό αμνός ονομάζεται agnus, απ΄όπου το Γαλλικό agneau. Ή λέξη είναι άσχετη με το Έλληνικό «αγνός». Agnus είναι το άγναμου καί είναι ή κυρία ονομασία τοΰ άμνοΰ. Κατά τό Μέγα Έτυμολογικό ^[639] οι Έλληνες της Κυρήνης χρήσιμοποιούσαν τη λέξη άμναμος «οί τών αμνών αμνοί άμναμοι λέγονται άπο του αμνός άμναμος».
Τό αγνάμ είναι ό ανώμαλος πληθυντικός του γανάμ, τό άρνίον, τό πρόβατον καί ο Γανυμήδης, που άρπαξε ό Ζευς, ήταν βοσκός προβάτων «γανάματου».

Στά Αραβικά ο αμνός ονομάζεται h.μ.λ. χαμάλ, ό αχθοφόρος, ό χαμάλης, ό αίρων ( ό βαστάζων) τήν άμαρτίαν του κόσμου. 'Αρνίον είναι ή κνίσσα του θυσιαζομένου καί ψηνομένου αμνού, καί τό ψημένον κρέας του, που έτρωγαν οι ιερείς καί οί θυσιάζοντες.

Κρέας στον Όμήρο σημαίνει τά μικρά κομάτια κρέατος ψητοΰ, που καθένας έπαιρνε ώς μερίδιό του καί «κριθή» ονομάζεται από τον ποιητή «κρί», που σημαίνει κατά λέξη γενικά κόκκος, σπυρί δηλαδή ή κριθαριού ή σταριού (ο αιγαγρος λέγεται και κρι-κρι). Ή ρίζα καί το ρήμα κρά, κρί, κρό σημαίνει κατατεμαχίζω), κόβω σε μικρά, πολύ μικρά τεμάχια, καί σημαινει και το ίδιο αυτό τό μικρό τεμάχιο και γενικά ο,τι είναι μικρό. Απο τήν παθητική μετοχή τοΰ κρά ή κρΐ και κρό που είναι μικρά ή μικρό, που ειναι το σημερινό μικρόν.

 

Εναγνισμοί των αρχαιων Ελλήνων

Σε αυτό ύστερο κρατήρα (Εθνική Βιβλιοθήκη στο Παρίσι), έχουμε την αναπαράσταση μιας γνωστής σκηνής, την επίκληση του φαντάσματος του Τειρεσία από τον Οδυσσέα, όπως περιγράφεται στη Νέκυια. Οι παραστάσεις αγγείων αυτής της εποχής εξυπηρετούν τους σκοπούς μιας ζωηρής απεικόνισης: Ο Οδυσσέας έχει σκάψει μια τάφρο, έχει χύσει την προσφορά ποτού από υδρόμελο, γλυκό κρασί και νερό, έχει διασκορπίσει το λευκό χοντρό αλεύρι και έχει σφάξει τα πρόβατα. Τα πόδια και το κεφάλι ενός εξ αυτών, ενός μαύρου κριαριού, διακρίνονται πάνω από την τάφρο. Έχει καθίσει με το ξίφος στο χέρι για να απομακρύνει το πλήθος των χθόνιων φαντασμάτων, ενώ οι σύντροφοι του περιμένουν να ανέβει ο Τειρεσίας. Μέσα από την ίδια την τάφρο φαίνεται να ανέρχεται το φαλακρό, σαν φάντασμα, κεφάλι του μάντη. Πρόκειται για καθαρή περίπτωση επίκλησης. [193.105]

Το Αρνί και ο Αμνός στην Καινή Διαθήκη

Τῇ ἐπαύριον βλέπει ὁ Ἰωάννης τὸν Ἰησοῦν ἐρχόμενον πρὸς αὐτόν, καὶ λέγει· Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου.
Ιωάννης 1 29

καὶ ἐμβλέψας τῷ Ἰησοῦ περιπατοῦντι λέγει· Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ.
Ιωάννης 1 36

 

Στην Αποκάλυψη ο αμνός γίνεται αρνίον και συναντάται 23 φορές. Βέβαια η περιγραφή δεν συμπίπτει με τα όσα ξέρουμε ή μάθαμε περι συμβατικού αρνιού:

• Το αποκαλυπτικό αρνί έχει εφτά κέρατα και εφτά μάτια. (Αποκ. 5.6). Τα κέρατα δεν έχουν την γνωστή μεταφορική σημασία. Το αρνί ειναι σφαγμένο μεν αλλά ανύμφευτον δε. Η νύφη παρουσιάζεται στο αρνί στο τελος, στο κεφ. 21 (βλ. παρακατω)
  
• Αν και σφαγμένο το αρνί ανοιγει εφτά σφραγίδες (Αποκ. 6.1)
• Το αρνι σφαγμένο και μέσα στα αίματα παντρεύεται (Αποκ. 21.9)
• Διαθέτει δε και τεφτέρι (Μητρώο, Βιβλο Ζωής) (Αποκ. 21.27)

Περισσότερα για Θεόπνευστο αυτό βιβλίο θα βρήτε στη ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟ

προβατον απο το προβαίνω ^[169.343]

κριός < κεραός - κερασφόρος

Το αρσενικό προβατο, ο επιβήτωρ. Το κριάρι.

[9052]

Τραγούδι - Μουσική

μανάρες

Το Χάρο τον αντάμωσαν
πεντ-έξι χασικλήδες
να τον ρωτήσουν πώς περνούν
στον Άδη οι χασικλήδες.

Για πες μας αν έχουν γκόμενες
μανάρες να γουστάρουν
και τσιγαράκι σέρτικο
με κέφι να φουμάρουν.

ο τσοπανάκος

Δημοτικό τραγούδι με στιχους:

Τσοπανάκος ήμουνα
προβατάκια φύλαγα
μα δε φύλαγα πολλά
καμια πεντακοσαριά.

Οι στίχοι δεν λένε πάρα πολλά πράγματα η μουσική όμως, χωρίς λόγια, και με προβατοκούδουνα στο παρασκήνιο ήταν επί χρόνια το εισαγωγικό σήμα της ΕΙΡ (Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας) που σηματοδοτούσε την έναρξη των ειδήσεων. Ακολουθούσε ο Εθνικός Υμνος και το ανακοινωθέν του Μεγάλου Βασιλικού Αυλαρχείου. Εκεινη την εποχή οι τσομπάνοι ζούσαν ανάμεσά μας. Στην Κυψέλη περνούσαν καθημερινά κοπάδια πρόβατα με κατεύθυνση τα Τουρκοβούνια, για βοσκή.

Ποίηση

Το Λαγιαρνί

Βγήκαν κλέφτες στο βουνά
για να κλέψουν άλογα
κι άλογα δεν ηύρανε
προβατάκια πήρανε.

Αχ! Αχ! πήρανε το λαγιαρνί
που 'χε το χρυσό μαλλί,
το ασημένιο κέρατο
και το χρυσό κουδούνι.

Προβατάκι μ'
κατσικάκι μ'

Λάγιος = χαλαρός απο το λήγω με παράγωγα τη λαγάνα, το λαγό κλπ αλλα και απο το βλάχικο λάγιου = μαύρος. Βλ. και λαγός

Οδυσσέα Ελύτη - Το Αξιον Εστι

Τα Πάθη - Αναγνωσμα Πεμπτο Η αυλή των Προβάτων

ΕΙΠΕΝ ο λαός μου: το δίκαιο που μου δίδαξαν έπραξα και ιδού αιώνες απόκαμα ν' απαντέχω γυμνός
έξω από την κλειστή θύρα της αυλής των προβάτων.
Γνώριζε τη φωνή μου το ποίμνιο και στην κάθε σφυριγματιά μου αναπηδούσε και βέλαζε.
Άλλοι όμως, και πολλές φορές οι ίδιοι αυτοί που παινεύανε την καρτερία μου,
από δέντρα και μάντρες πηδώντας, επατούσανε πρώτοι
το πόδι αυτοί μες στη μέση της αυλής των προβάτων. Και ιδού πάντα γυμνός εγώ
και χωρίς ποίμνιο κανένα, στέναξεν ο λαός μου.
Και στα δόντια του γυάλισεν η αρχαία πείνα, και η ψυχή του έτριξε πάνω
στην πίκρα της καθώς που τρίζει επάνω στο χαλίκι το άρβυλο του απελπισμένου.

Τότες αυτοί που κατέχουνε τα πολλά, ν' ακούσουνε τέτοιο τρίξιμο, τρόμαξαν.
Επειδή το κάθε σημάδι καταλεπτώς γνωρίζουνε και συχνά,
μίλια μακριά διαβάζουνε στο συμφέρον τους. Παρευθύς λοιπόν τα πέδιλα τ' απατηλά ποδέθηκαν.
Και μισοί πιάνοντας τους άλλους μισούς, από το να και τ' άλλο μέρος τραβούσανε,
τέτοια λόγια λέγοντας: άξια και καλά τα έργα σας,
και ορίστε αυτή που βλέπετε η θύρα η κλειστή της αυλής των προβάτων.
Ασηκώστε το χέρι και μαζί σας εμείς, και φροντίδα δική μας η φωτιά και το σίδερο.
Σπιτικά μη φοβάστε, φαμελιές μη λυπάστε, και ποτέ σε γιου
ή πατέρα ή μικρού αδερφού τη φωνή, πίσω μην κάνετε.
Ειδέ τύχει κανείς από σάς κι ή φοβηθεί κι ή λυπηθεί κι ή κάνει πίσω,
να ξέρει: επάνω του το κρίμα και κατά της δικής του κεφαλής η φωτιά που φέραμε και το σίδερο.

Και το λόγο τους πριν αποσώσουν είχε πάρει ν' αλλάζει ο καιρός, μακριά στο μαυράδι των νεφών
και σιμά στο κοπάδι των ανθρώπων. Σα να πέρασε αγέρας χαμηλά βογγώντας
και ν' απόριξε άδεια τα κορμιά, δίχως μια στάλα θύμηση.
Το κεφάλι μπλάβο και άλαλο αψηλά στραμμένο, μα το χέρι βαθιά μέσα στην τσέπη,
γραπωμένο από κομμάτι σίδερο, της φωτιάς ή απ' τ' άλλα, πό 'χουν τη μύτη σουγλερή
και την κόψη αθέρα. Και βαδίζανε καταπάνου στον έναν ο άλλος, μη γνωρίζοντας ο ένας τον άλλο.
Και σημάδευε κατά πατέρα ο γιος και κατ' αδερφού μικρού ο μεγάλος.
Που πολλά σπιτικά πομείνανε στη μέση, και πολλές γυναίκες
απανωτά δυο και τρεις φορές μαυροφορέσανε. Και που αν έκανες να βγεις λιγάκι παραόξω, τίποτε.
Μόνο αγέρας βουίζοντας μέσα στα μεσοδόκια και στα λίγα καμένα λιθάρια
μεριές-μεριές οι καπνοί βοσκώντας τα κουφάρια των σκοτωμένων.

Μήνες τριάντα τρεις και πλέον βάστηξε το Κακό.
Που τη θύρα χτυπούσανε ν' ανοίξουνε της αυλής των προβάτων.
Και φωνή προβάτου δεν ακούστηκε παρεχτός επάνω στο μαχαίρι.
Και φωνή θύρας ούτε, παρεχτός την ώρα που 'γερνε μες στις φλόγες τις ύστερες να καεί.
Επειδή αυτός ο λαός μου η θύρα και αυτός ο λαός μου η αυλή και το ποίμνιο των προβάτων.

Θεατρο

Στέφαν Τσβάιχ - Του φτωχού τ' αρνί

Υστερα από μια πρώτη σκανδαλώδη πρεμιέρα το 1934 στο Εθνικό Θέατρο, το έργο κατέβηκε ύστερα από τέσσερις μόνο παραστάσεις. Το έργο εκδόθηκε και σε βιβλίο.

Σέξσπηρ - Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι

Αναφέρεται μονον στον τιτλο της κωμωδίας αυτης του Σέξπηρ (γράφτηκε στα 1590 μεχρι 1594) για να αποδόσει το Αγγλικο The Taming of the Shrew

Κινηματογράφος

Η σιωπή των Αμνών

Η Σιωπή των Αμνών (Silence of the Lambs) είναι ταινία θρίλερ παραγωγής 1991, σε σκηνοθεσία Τζόναθαν Ντέμι, με τους Τζόντι Φόστερ και Άντονυ Χόπκινς στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Το σενάριο της ταινίας έχει βασιστεί στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τόμας Χάρις.Η ταινία βραβεύτηκε με πέντε βραβεία Όσκαρ.

Παρομοιώσεις

Πάνε όλοι μαζί σαν (τα) πρόβατα.

Χωρίζω τα πρόβατα από τα ερίφια

Αν και αρχικώς ήταν αποκλειστική αρμοδιότητα του Θεού, μετέπεσε σε χρήση και για τους ανθρωπους. Σημαίνει «ξεχωρίζω τους καλούς από τους κακούς ανθρώπους».

31 Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ' αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ· 32 καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ' ἀλλήλων, ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων, 33 καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων.
Κατά Ματθαίον 25.31

μαύρο πρόβατο

Άνθρωπος που διαφέρει από το σύνολο στο οποίο είναι ενταγμένος και για το λόγο αυτό δεν είναι πλήρως αποδεκτός: Tο μαύρο πρόβατο του κόμματος / της οικογένειας. βλ. και λαγιαρνί.

Το απολωλός πρόβατο

Αυτός που έχει παρεκκλίνει από την ορθή πίστη, ο αμαρτωλός και με επέκταση ο διεφθαρμένος, ο άσωτος. Ο ποιμήν ο καλός παρατάει όλα τα άλλα και τρέχει να σώσει το απολωλός πρόβατο.

ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός. ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων·
Κατά Ιωάννην 10.11

11 ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου σῶσαι τὸ ἀπολωλός. 12 Τί ὑμῖν δοκεῖ; ἐὰν γένηταί τινι ἀνθρώπῳ ἑκατὸν πρόβατα καὶ πλανηθῇ ἓν ἐξ αὐτῶν, οὐχὶ ἀφεὶς τὰ ἐνενήκοντα ἐννέα ἐπὶ τὰ ὄρη πορευθεὶς ζητεῖ τὸ πλανώμενον;
Κατά Ματθαίον 18.11-12

Παρεμπίπτον Σχόλιο: Η λέξη λωλός=τρελός προήλθε από την μετοχή παρακειμένου του απόλυμι : «ο απολωλώς».

Προβατάκια

Οι λευκοί αφροί που σχηματίζονται στην κορυφή των κυμμάτων (όταν φυσάει δυνατός αέρας): «Σήμερα η θάλασσα έχει προβατάκια».

Κατι ανάλογο έλεγαν και οι αρχαίοι που ονόμαζαν «αίγες» τα μεγάλα κύμματα. (πρβλ. αιγιαλός). Ηδη ο Ευσταθιος ονομάζει πρόβατα «τα εν τοις αφροίς κύμματα».

Αρνί

Άνθρωπος ήσυχος, άκακος και μειλίχιος. Κάποιος που δεν κάνει κακό σε κανένα. Ταυτόχρονα ο τρυφερός και γλυκός.

αρνάκι (υποκοριστικό του αρνί)

κοιμήθηκα σαν αρνάκι.

πρόβατο

ως πρόβατον επι σφαγήν : χωρις να προβάλλει αντίσταση.

Για κάποιον που οδηγείται σε καταστροφή χωρίς να το ξέρει, χωρίς να μπορεί ή να θέλει να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

αμνός

(Αφωνος) ως αμνός ενώπιον του κείροντος αυτον.
Σαν αρνί που το κουρεύουν.

Καὶ αὐτὸς διὰ τὸ κεκακῶσθαι οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ· ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος, οὕτως οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα.
Ησαϊας. Κεφ. 53, στ. 7

Και αυτός, παρ' όλα τα κακά που τραβηξε, δεν ανοιξε το στόμα του· σαν πρόβατο οδηγήθηκε στη σφαγή. Σαν αρνί μπροστά σ' αυτόν που τον κουρεύει, έτσι πορεύεται χωρίς να ανοίγει το στόμα του.

Φυσιογνωμικές παρομοιώσεις

Σύγκριση μέ τον Κριό.

O Charles LeBrun μελέτησε τις γραμμές που συνδέουν διάφορα σημεία του κεφαλιού σε γεωμετρίκο πλαίσιο που ισχυρίζεται οτι αποκάλυτουν τις ικανότητες του πνεύματος ή του χαρακτήρα.

Εθιμα

Οταν οι ιερείς να προετοιμάζουν την προσκομιδή, εικονικά θύουν τον αμνό του θεού. Κόβουν το πρόσφορο και κείνη την στιγμή τοποθετούν τον Αμνό στο άγιο Δισκάριο και λένε : «Θύεται ο αμνός του Θεού» και «ως πρόβατον επί σφαγήν ήχθη». Όταν λένε αυτά τα λόγια, τότε παίρνουν την αγία Λόγχη και να χαράζουν το πρόσφορο. Οταν λένε, «θύεται ο Αμνός του Θεού», τότε λένε οτι τον «θύουν».

Παροιμίες

1. Αρνί που το φυλάει ο Θιός ο λύκος δεν το πρώει.^[241.61]
2. Ο λύκος με μυνήματα ποτές αρνί δεν τρώει^[241.1335]
   
3. Απ' του διαβόλου το μαντρί, μήτε 'ρίφι μήτε αρνί.
4. Βαλανε το λύκο να φυλάει τά πρόβατα.
   Για κάποιο που, παρά την προφανή ακαταλληλότητά του, λόγω αναξιοπιστίας, τον τοποθετούν σε θέση, την οποία είναι πιθανότατο να χρησιμοποιήσει για το προσωπικό του συμφέρον ή και προς βλάβη τρίτων.
5. Όποιο πρόβατο βγαίνει απ΄ το μαντρί, το τρώει ο λύκος
   Οποιος απομακρύνεται, απομονώνεται από μια ομάδα (είναι ευάλωτος και) δεν επιβιώνει.
6. Του φτωχού τ΄αρνί κριάρι δέν γίνεται.
   Ο φτωχος δεν μπορεί να τρέφει το προβατο, το τρώει πριν μεγαλώσει.
7. Είναι και φτωχό τ΄αρνί , έχει και πλατειά ουρά.
   Για ανόητους που καυχώνται.
8. Αν αρτυθείς να είν΄ αρνί αν κλέψεις ναν΄χρυσάφι κι αν αγαπήσεις και καμιά να τη ζηλεύει η γειτονιά. (Αθηναϊκή)
9. Αρνί, κατσίκι τριήμερο, γουρούνι δωδεκαήμερο, μουσκάρι σαρανταήμερο και πάλι κρίμα ένε. (Κεφαλλονιά)
10. Δέσε το αρνί, όπου θέλει ο νοικοκύρης και μη σε νοιάζει αν το φάει ο λύκος.
11. Θα το βρει η στραβή τ' αρνί της.
12. Με τον ήλιο τα μπάζω, με τον ήλιο τα βγάζω, τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε;
13. Πρόβατο που βελάζει χάνει την χαψιά του.
14. Το καλό το αρνί, από δυο μάνες γεννιέται.
15. Το καλό αρνί δυο μάνες βυζαίνει.
16. Και γαλάτα και μαλάτα και θηλυκά τ’ αρνιά. (Πλεονεξία)
17. Μαθημένο είν’ τ’ αρνί , να του παίρνουν το μαλλί. (Εγκαρτέρηση)

     

Φράσεις

Αρνάκι μου

Στην κυρίως Ελλάδα η προσφώνηση γίνεται σε αυτά τουτα τα ζώα και συνήθως στον πληθυντικό.

άειντε προβατάκια μου
περπατάτε αρνάκια μου
πάμετε σιγά-σιγά
και μας πήρεν η βραδιά
Ζαχαρία Παπαντωνίου - Ο Γεροβοσκός

Οι Πόντιοι το χρησιμοποιούν και σαν χαιδευτικό για το μικρό και όμορφο κορίτσι.

΄σον Αη-Λιά εδα κ΄εφκα
θερίζ΄ τ΄εμον τ΄αρνόπον
και ΄ντο εμορφα και νόστιμα
κρατεί το δρεπανόπον
ποντιακό τραγούδι

Κριός Ασελγόκερως

Αγαλμα κριού με μεγάλα κέρατα που υπήρχε στην Ακρόπολη σύμφωνα με τον Πλάτωνα τον Κωμικό.
Ασελγής σήμαινε και μεγάλος. πχ. ο ισχυρός άνεμος ελέγετο «άνεμος ασελγής».^[9052.539]

Κριος τροφεία απέτισε.

Γιά τους αχάριστους. Οι κριοί κτυπούν και ανατρέπουν το δοχείο με το φαγητό τους. ^[9052.539]

Κριού διακονία.

Βοηθεια παρεχομένη έναντι αμοιβής. Υπόσχεση αμοιβής για να έχουμε την υποστήριξη κάποιου. ^[9052.539]

Μανάρι

Μανάρι* μου εσύ! (μεταφορικά) θαυμαστική προσφώνηση προς όμορφη γυναίκα

Το μανάρι είναι θηλυκό πρόβατο που τρέφεται ειδικά με προορισμό να το σφάξουν σε νεαρή ηλικία. Ο Καθ. Γ. Μπαμπινιώτης το ετυμολογει από το υστερολατινικό manuarius = αυτό που τρέφεται με το χέρι^[131]. Μπορεί, λέω εγώ, να προήλθε και από μετάθεση του αμνάριον > μανάριον > μανάρι.

Παρετυμολογήθηκε μετά ως υποκοριστικό του «μάνα». Έτσι έγιναν οι χυδαίες επικλήσεις κατά την διάρκεια της συνουσίας: «τι σου κάνω μάνα μου» και «που κάθεσαι τώρα μάνα μου». Είναι δε αρκετά διαδεδομένες που δεν θέλω να πιστέψω ότι όλοι οι Έλληνες έχουν τόσο έντονα Οιδιπόδεια συμπλέγματα άλλα πως το «μάνα» το εννοούν ως συνώνυμο του «μανάρι».

Σφίγγουν τα πρά[γ]ματα = Αρχίζουν οι δυσκολίες.

Μια όμορφη παρανόηση απο την ποιμενική ζωή. Όταν τα πρόβατα ενηλικιωθούν και αν μάλιστα να τρέφονται με μπόλικο αλάτι, αποκτούν πιο σφικτό κρέας.
Βλ. Τ. Νατσούλη Λεξεις και φράσεις Παροιμιώδεις.
Από παρανόηση ίσως και επήρρεια απο το κρητικό πρά[γ]μα* (που χρησιμοποιείται για να δηλώσει ο,τιδήποτε) και από το σφίγγω = στεναχωριέμαι, νομισαν οτι η φράση να σημαίνει «αρχίζουν οι δυσκολίες».
Το πιθανότερο είναι επειδή ως "πράγματα" εννοούσαν οι αρχαίοι τις ενοχλήσεις (πράγματα παρέχω τινί = ενοχλώ) η φράση να είναι η της ομιλουμένης «οι οχλήσεις έγιναν ασφυκτικές».

Πρόξενον δὲ τὸν Βοιώτιον ξένον ὄντα ἐκέλευσε λαβόντα ἄνδρας ὅτι πλείστους παραγενέσθαι, ὡς ἐς Πισίδας βουλόμενος στρατεύεσθαι, ὡς πράγματα παρεχόντων τῶν Πισιδῶν τῇ ἑαυτοῦ χώρᾳ.
Ξενοφών - «Κύρου Ανάβασις» Β1.

Και είναι άσχετη με τήν ποιμενική φράση είτε αυτή είναι ιστορικά αληθινή ειτε όχι.

*) Τα πρόβατα αποβάλλουν το «β» και λέγονται «πρόατα» και με ευφωνική αφαίρεση το «οα» γινεται «α».
Οι τσομπαναρέοι λένε «σαλάγα τα πράτα».
Το «πράττω» και «πράσσω» των μεσαιωνικών χρόνων σημαινε αγοράζω.
Στην αρχαιότητα μέσον συναλλαγής ήταν τα πρόβατα.
Εύκολα λοιπόν τα πράτα (πρόβατα) μπερδεύτηκαν με τα πράγματα (αντικείμενα αλλά και οχλήσεις).

Το Μαύρο πρόβατο

Χρησιμοποιούμε την φράση για να δηλώσουμε κάποιον ως κυριο αίτιο κακοδαιμονίας η συμφορών ή ακόμη και αμαρτημάτων. Αφορά κάποιον εμφανώς ξεχωριστό με αρνητικές συνέπειες. Είναι προφανής η επίδραση του «αποδιοπομπαίου τράγου». Πρβλ. «σαν τη μύγα μεσ΄το γάλα».

Η φράση συναντάται και στα Γαλλικά, Σερβικά, Βουλγαρικά, Εβραϊκά, Πορτογαλικά, Βοσνιακά, Τουρκικα, Ολανδικά, Ισπανικα, Ρουμάνικα, Πολωνικά και άλλα.

Το θέμα έχει αρχίσει να με νευριάζει, το να μιλάμε σαν να υπάρχει ένα μόνο μαύρο πρόβατο στην Ευρώπη, οι Έλληνες, ενώ όλοι οι άλλοι είναι λευκοί και άψογοι»,
Ντάνιελ Κον Μπεντίτ, αρχηγός των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - Ομιλια στο γαλλικό ραδιόφωνο Φρανς Ιντέρ

Το προβατο ως μέσον συναλλαγής

Στα Λατινικά το χρήμα λέγονταν pĕcūnĭa , -ae (σε παλαιά επιγράμματα PEQVNIA, ή PEQVDES ή PEQVLIVM), από το pecus= πρόβατο , επειδή ο πλούτος των αρχαίων συνίστατο σε κοπάδια προβάτων και με αυτά γινόντουσαν συναλλλαγές.
Ισως συγγενές προς το Ελληνικό «πόκος» που είναι η τολύπη (τούφα) του μαλλιού του προβάτου.

Η καταμέτρηση της περιουσίας ενός ανθρώπου γινόταν με βάση τον αριθμό των βοσκημάτων του, με βάση, δηλαδή, τον αριθμό των κεφαλιών (προβάτων ή βοδιών) που διέθετε. [έτσι λοιπόν και οι πολύ γνωστοί όροι capital : περιουσία , κεφάλαιο και καπιταλισμός προέρχονται από τη λατινική λέξη capita = κεφάλι]

ΠΗΓΗ

Ο Αμνός του Θεού

Ο Αη-Γιάννης ο Αποκεφαλιστής*, ονομάζει τον Ιησού "ο αμνός του Θεού" ( Agnus Dei).

Τῇ ἐπαύριον βλέπει ὁ Ἰωάννης τὸν Ἰησοῦν ἐρχόμενον πρὸς αὐτόν, καὶ λέγει· Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ** ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου.

Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον Κεφ. 1 στ. 29.

Κατά δήλωσίν του, ο αμνός του Κατά Ιωάννην αυτοχαρακτηρίζεται ως η «θύρα των προβάτων»

Εἶπεν οὖν πάλιν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἐγώ εἰμι ἡ θύρα τῶν προβάτων.

Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον Κεφ. 10 στ. 7.

αλλά και λίγο παρακάτω από θύρα γίνεται τσομπάνης :

Εγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός. ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων
Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον Κεφ. 10 στ. 11.

 

Επίσης χαρακτηριστικό του καλού ποιμένος είναι η εξεύρεση και διορισμός προσώπου που θα τον αντικαθιστά, απόντα ή κωλυόμενο:

Πέτρος ὅτι εἶπεν αὐτῷ τὸ τρίτον, φιλεῖς με, καὶ εἶπεν αὐτῷ· Κύριε, σὺ πάντα οἶδας, σὺ γινώσκεις ὅτι φιλῶ σε. Λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· βόσκε τὰ πρόβατά μου.

Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον Κεφ. 21 στ. 11.

*)«Αποκεφαλιστής», αντί του ορθού «αποκεφαλισθείς». Γνωστή Λαϊκή παρετυμολογία. Ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής είναι άλλο πρόσωπο.

**) Ο Ιησούς άλλαζε συχνά ζωώδεις παρομοιώσεις γενόμενος άλλοτε αμνός, άλλοτε ιχθύς, άλλοτε ποιμήν προβάτων και αλιεύς ανθρώπων. Ηταν ο αποδιοπομπαίος τράγος των εβραίων που σηκώνει όλες τις αμαρτίες (βλ. κάθαρμα, φαρμακός)

Μύθοι Αισώπου - Παραμύθια

• ΣΚΒ 222 Λύκος καὶ ἀρνίον εἰς ἱερὸν καταφυγόν

Ενας λυκος κυνηυγούσε ενα αρνί. Αυτό κρύφτηκε σ΄ενα ιερό. «Θα σε θυσιάσει ο ιερέας!» του φώναξε ο λύκος. «Καλύτερα να γίνω θυσια στο θεό παρα να γίνω δικός σου μεζές», είπε το αρνί. Ο ένδοξος θάνατος είναι προτιμητέος.

Λύκος ἀρνίον ἐδίωκε· τὸ δὲ εἴς τι ἱερὸν κατέφυγε. Προσκαλουμένου δὲ αὐτὸ τοῦ λύκου καὶ λέγοντος ὅτι θυσιάσει αὐτὸ ὁ ἱερεύς, εἰ καταλάβῃ, τῷ θεῷ, ἐκεῖνο ἔφη· «Ἀλλ᾿ αἱρετώτερόν μοί ἐστι θεοῦ θυσίαν γενέσθαι ἢ ὑπὸ σοῦ διαφθαρῆναι.» Ὁ λόγος δηλοῖ ὅτι οἷς ἐπίκειται τὸ ἀποθανεῖν κρείττων ἐστὶν ὁ μετὰ δόξης θανατος.

 

ϞΔ 94 Δέλφαξ καὶ πρόβατα

Ἔν τινι ποίμνῃ προβάτων δέλφαξ εἰσελθὼν ἐνέμετο. Καὶ δή ποτε τοῦ ποιμένος συλλαμβάνοντος αὐτόν, ἐκεκράγει τε καὶ ἀντέτεινε. Τῶν δὲ προβάτων αἰτιωμένων αὐτὸν ἐπὶ τῷ βοᾶν καὶ λεγόντων· " Ἡμᾶς μὲν συνεχῶς συλλαμβάνει καὶ οὐ κράζομεν", ἔφη πρὸς ταῦτα· " Ἀλλ' οὐχ ὅμοία γε τῇ ὑμετέρᾳ ἡ ἐμὴ σύλληψις· ὑμᾶς γὰρ ἢ διὰ τὰ ἔρια ἀγρεύει ἢ διὰ τὸ γάλα, ἐμὲ δὲ διὰ τὰ κρέα".

Ὁ λόγος δηλοῖ ὅτι εἰκότως ἐκεῖνοι ἀνοιμώζουσιν οἷς ὁ κίνδυνος οὐ περὶ χρημάτων ἐστίν, ἀλλα περὶ σωτηρίας.

ΣΙΖ 217 Λύκοι καὶ πρόβατα

Λύκοι ἐπιβουλεύοντες ποίμνῃ προβάτων, ἐπειδὴ οὐκ ἠδύναντο αὐτῶν περιγενέσθαι διὰ τοὺς φυλάττοντας αὐτὰ κύνας, ἔγνωσαν δεῖν διὰ δόλου τοῦτο πρᾶξαι. Καὶ πέμψαντες πρέσβεις ἐξῄτουν παρ᾿ αὐτῶν τοὺς κύνας, λέγοντες ὡς ἐκεῖνοι τῆς ἔχθρας αἴτιοί εἰσιν, καί, εἰ ἐγχειρίσουσιν αὐτούς, εἰρήνη μεταξὺ αὐτῶν γενήσεται. Τὰ δὲ πρόβατα μὴ προϊδόμενα τὸ μέλλον ἐξέδωκαν αὐτούς, καὶ οἱ λύκοι περιγενόμενοι ἐκείνων ῥᾳδίως καὶ τὴν ποίμνην ἀφύλακτον οὖσαν διέφθειραν.
Οὗτω καὶ τῶν πόλεων αἱ τοὺς δημαγωγοὺς ῥᾳδίως προδιδοῦσαι λανθάνουσι καὶ αὐταὶ ταχέως πολεμίοις χειρούμεναι.

ΣΙΗ 218 Λύκοι καὶ πρόβατα καὶ κριός

Λύκοι πρέσβεις ἔστειλαν τοῖς προβάτοις εἰρήνην ποιῆσαι μετ᾿ αὐτῶν διηνεκῇ, εἰ τοὺς κύνας λάβωσι καὶ διαφθείρωσι. Τὰ μωρὰ δὲ πρόβατα συνέθεντο τοῦτο ποιῆσαι. Ἀλλά τις γέρων κριὸς εἶπεν· «Πῶς ὑμῖν πιστεύσω καὶ συνοικήσω, ὅπου, καὶ τῶν κυνῶν φυλαττόντων με, ἀκινδύνως νέμεσθαι οὐ δυνατόν μοι;»
Ὅτι οὐ δεῖ τινα ἀσφαλείας τῆς ἑαυτοῦ γυμνωθῆναι, τοῖς ἀκαταλλάκτοις ἐχθροῖς δι᾿ ὅρκων πεισθέντα.

ΣΚΒ 222 Λύκος καὶ ἀρνίον εἰς ἱερὸν καταφυγόν

Λύκος ἀρνίον ἐδίωκε· τὸ δὲ εἴς τι ἱερὸν κατέφυγε. Προσκαλουμένου δὲ αὐτὸ τοῦ λύκου καὶ λέγοντος ὅτι θυσιάσει αὐτὸ ὁ ἱερεύς, εἰ καταλάβῃ, τῷ θεῷ, ἐκεῖνο ἔφη· «Ἀλλ᾿ αἱρετώτερόν μοί ἐστι θεοῦ θυσίαν γενέσθαι ἢ ὑπὸ σοῦ διαφθαρῆναι.»
Ὁ λόγος δηλοῖ ὅτι οἷς ἐπίκειται τὸ ἀποθανεῖν κρείττων ἐστὶν ὁ μετὰ δόξης θανατος.

ΣΛ 230 Λύκος κεκορεσμένος καὶ πρόβατον

Λύκος τροφῆς κεκορεσμένος, ἐπειδὴ ἐθεάσατο πρόβατον ἐπὶ γῆς βεβλημένον, αἰσθόμενος ὅτι διὰ τὸν ἑαυτοῦ φόβον πέπτωκε, προσελθὼν παρεθάρσυνεν αὐτό, λέγων ὡς, ἐὰν αὐτῷ τρεῖς λόγους ἀληθεῖς εἴπῃ, ἀπολύσει αὐτό. Τὸ δὲ ἀρξάμενον ἔλεγε πρῶτον μὲν μὴ βεβουλῆσθαι αὐτῷ περιτυχεῖν, δεύτερον δέ, εἰ ἄρα τοῦτο ἥμαρτε, τυφλῷ, τρίτον δὲ ὅτι «κακοὶ κακὼς ἀπόλοισθε πάντες οἱ λύκοι, ὅτι μηδὲν παθόντες ὑφ᾿ ἡμῶν κακῶς πολεμεῖτε ἡμᾶς.» Καὶ ὁ λύκος ἀποδεξάμενος αὐτοῦ τὸ ἀψευδὲς ἀπέλυσεν αὐτό.
Ὁ λόγος δηλοῖ ὅτι πολλάκις ἀλήθεια καὶ παρὰ πολεμίοις ἰσχύει

ΣΛΑ 231 Λύκος τετρωμένος καὶ πρόβατον

Λύκος ὑπὸ κυνῶν δηχθεὶς καὶ κακῶς διατεθεὶς ἐβέβλητο τροφὴν ἑαυτῷ περιποιεῖσθαι μὴ δυνάμενος· καὶ δὴ θεασάμενος πρόβατον, τούτου ἐδεήθη ποτὸν αὐτῷ ὀρέξαι ἐκ τοῦ παραῤῥέοντος ποταμοῦ· Ἐὰν γὰρ σύ μοι ποτὸν δῷς, ἐγὼ τὴν τροφὴν ἐμαυτῷ εὑρήσω. Τὸ δὲ ὑποτυχὸν ἔφη· Ἐὰν ποτόν σοι ἐπιδώσω ἐγώ, σὺ καὶ τροφῇ μοι χρήσῃ. Πρὸς ἄνδρα κακοῦργον δι᾿ ὑποκρίσεως ἐνεδρεύοντα ὁ λόγος εὔκαιρος.

ΤΙΒ 312 Ποιμὴν καὶ σκύλαξ

Ποιμὴν σκύλακα εἰώθει τρέφειν ἐκ τῶν θνῃσκόντων προβάτων. Καὶ δή ποτε ἐγγὺς ἀμνάδος νοσούσης ἱστάμενον εἶδε τὸν κύνα, κατηφῆ καὶ δοκοῦντα δοκρύειν, καὶ ὁμαλίζων αὐτὸν εἶπεν· Καλῶς ποιεῖς συμπαθῶν· πλὴν ἀλλὰ μὴ γένοιτο μηδὲ συμβαίη ὅπερ θέλεις.
Ὅτι τοιοῦτός ἐστι πᾶς ὃς κληρονόμος ἐστὶν οὐσίας, τῷ νοσοῦντι συναλγῶν καὶ προσποιούμενος κλαίειν ὑπούλως.

ΤΙΣΤ 316 Ποιμὴν καὶ πρόβατα

Ποιμὴν ἐλάσας εἴς τινα δρυμῶνα τὰ πρόβατα, ὑποστρώσας ὑπὸ δρῦν τὸ ἱμάτιον καὶ αναβὰς τὸν καρπὸν κατέσειε. Τὰ δὲ πρόβατα ἐσθίοντα τοὺς βαλάνους ἔλαθον καὶ τὰ ἱμάτια συγκαταφαγόντα. Ὁ δὲ ποιμὴν καταβάς, ὡς εἶδε τὸ γεγονός· Ὦ κάκιστα, ἔφη, ζῷα, ὑμεῖς τοῖς λοιποῖς ἔρια εἰς ἐσθῆτας παρέχετε, ἐμοῦ δὲ τρέφοντος ὑμᾶς καὶ τὸ ἱμάτιον ἀφείλεσθε.
Ὁ μῦθος δηλοῖ ὅτι καὶ πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων δι᾿ ἄνοιαν τοὺς μηδὲν προσήκοντας εὐεργετοῦντες κατὰ τῶν οἰκείων φαῦλα ἐργάζονται.

ΤΚΑ 321 Χήρα καὶ πρόβατον - Tò πρόβατο πού το κούρευαν

Κάποια χήρα κούρευε αδέξια το πρόβατό της, κι' αυτό της λέει: «"Αν ψάχνεις για μαλλί, κόψε παραπάνω. Αν θέλεις κρέας σφάξε με μια καί καλή να γλυτώσω και μή με βασανίζης λίγο - λίγο».
Ό μύθος ταιριάζει σ' αυτούς πού είναι αδέξιοι στήν τέχνη
τους.

Ἐν τόπῳ τινὶ χήρα τις εἶχε πρόβατον. Τούτου δὲ τὸν πόκον θέλουσα λαβεῖν ἔκειρεν ἀτέχνως σὺν τῷ μαλλῷ καὶ τὴν σάρκα ψαλίζουσα. Τὸ δὲ πρόβατον ἀλγοῦν ἔλεγε· Τί με βλάπτεις; πόσην γὰρ ὁλκὴν τὸ ἐμὸν αἷμα προσθήσει; Καὶ εἰ μὲν κρεῶν, ὦ δέσποινα, χρῄζεις, μάγειρος ἔστιν ὅς με συντόμως θύσει· εἰ δὲ ἐρίου καὶ πόκου, κουρεὺς ἔστι πάλιν ὃς καὶ κερεῖ με καὶ σώσει.
Ὅτι οἱ ἀπειρίαν πράγματός τινος ἔχοντες καὶ διὰ πλεονεξίαν τοῦτο μεταχειριζόμενοι οὐ τοσοῦτον κέρδος ὅσην βλάβην καρποῦνται

ΤΛΒ' 332  Ταῦρος καὶ τράγος

Λέοντα φεύγων ταῦρος εἰς σπήλαιον ἔδυ· τράγος δὲ τοῦτον τοῖς κέρασιν ἐξώθει. Ὁ δὲ εἶπεν· Οὐ σέ, ἀλλὰ τὸν λέοντα φοβοῦμαι· ἐπεὶ παρελθέτω, καὶ τότε γνώσῃ τίς ἡ δύναμις ταύρου καὶ τράγου.
Ὅτι πολλάκις καὶ δυνατοὺς ἄνδρας αἱ συμφοραὶ ταπεινοῦσιν ὥστε τὰς ἐξ εὐτελῶν καὶ δειλῶν ὑπομένειν αἰκίας.

ΤΛΘ'339  Τράγος καὶ ἄμπελος

Τράγος δέ ποτε βλάστην ἀμπέλου τρώγων,
τούτῳ προσεῖπε· Τί με βλάπτεις ἀδίκως;
μὴ γάρ, ὦ τράγε, οὐκ ἔστιν ἄρτι χλόη;
Ὅμως, πάναφρον, ποτὲ σοῦ θυομένου,
ἐγὼ τὸν οἶνον παρέξω τῷ σῷ φόνῳ.

 

Μύθος

Ο Κρίσαμις, πλούσιος κτηματίας απο τήν Κω, δέχονταν κάθε χρόνο ένα χέλι που του αρπαζε το καλυτερο του προβατο. Το ιδιο το χελι ηρθε στ΄ονειρο του και του υπεδειξε οτι πρέπει να το θαψει αλλα αυτός αδιαφόρησε. Τον εφαγε λοιπον κι΄αυτον το μαύρο χέλι.^[9052.539]

Παροιμιόμυθοι

25 Γιναμε ρεζιλι των κατσικιών

33 Εχουμε προστάτη!

132 Νυκτερινή Απασχόληση

154 Αυτός τό βιολί του!

193 Μαζοχίστρια Προβατίνα

268 Αποφασίζουν για εμένα χωρις εμένα

425 Οσα ξέρει ο δουλευτής

Συγγενικά

Δες τα συγγενικά στην "αίγα"

 

Σπαζοκεφαλιες

Λύκος - Αρνί - Χόρτα : Πως να περάσουν ένα ποτάμι με μια βάρκα που χωράει μόνον τον βαρκάρη και δύο από τα τρία

 

Σύνθετα

Πολλές φορες οι δύο αυτές οικογένειες οικόσιτων ζώων αναφέρονται μαζί σαν νά ήταν μια οικογένεια. Χρησιμοποιούνται γι αυτό οι σύνθετες λέξεις «αμνοερίφια» και «αιγοπρόβατα» και «γιδοπρόβατα».
Αλλες φορές πάλι τα θεωρουμε τελειως διαφορετικά και απαιτούμε να ξεχωρισθούν «τα πρόβατα απο τα ερίφια.»

• μπροσταρόκριγιος (κριός που προηγείται του κοπαδιου, γκεσέμι)
• κοροϊδο (κουρόγιδο= κουρεμενο γίδι)
• λαγιαρνί
• Γιδοβοσκός
• μουστοπρατίνα: (πρατίνα<πρ[οβ]ατινα) γέρικη αλλά παχιά προβατίνα.
  Απο αυτη την λέξη προέρχεται και το μουστόγρια, μουστόγερος. Το πρόθεμα μουστο- < Λατ. mustus σημαίνει νέος, πρόσφατος άρα η μουστόγρια είναι αυτη που μολις γέρασε ή και η νεάζουσα γριά. πρβλ. ο μούστος, το γλεύκος ο πρόσφατος οίνος.> μουστοκούλουρο & μουσταλευριά.

Επώνυμα

• Προβατάς : Εμπορος προβάτων
• Αρνοκούρος : κουρέας ή φροντιστής αρνιών.
• Ψίμαρνος : όψιμο αρνί.
• Καθ. Εμμ. Κριαράς : Φιλόλογος, Γλωσσολόγος, Λεξικογράφος

Συνώνυμα

Πολιορκητικός Κριός (Battering ram)

Είδος πολιορκητικής μηχανής για το γκρέμισμα πυλών και τειχών. Ο κριός χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Περικλή στην πολιορκία της Σάμου. Κατασκευαστής ήταν ο Αρτέμων από τις Κλαζομενές.

 

Σχέδιο πολιορκητικού κριού απο το βιβλιο του Roberto Valturio"De Re Militari",εκδοσης 1534 στο Παρίσι.

 

 

 

Αστερισμός του Κριού

Στnν αστρολογία, το ζώδιο του κριού συνδέενται με το μυθολογικό χρυσό φτερωτό κριάρι με το οποίο διασώθηκαν ο Φροίος και ή Έλλη η αδελφή του από το βωμό, όπου επρόκειτο να προσφέρθούν ως θυσία προς τον Δία. Το χρυσό κριάρι τους μεταφέρει στη γη της Κολχίδας, αλλά η Έλλη έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. Όταν ο Φροίξος έφθασε στην Κολχίδα θυσίασε το κριάρι στον Δία και παρουσίασε το χρυσόμαλλο δέρας (δέρας=τομάρι) στον πεθερό του. Το δέρας τότε το κρέμασαν σε μια ιερή βελανιδιά και το φυλάγε ένας δράκος, μέχρι που εσύλησε ο Ιάσονας με τους Αργοναύτες. Ο μύθος διηγείται ότι ο Δίας ήταν τόσο συγκινημένος από τη μοίρα του κριαριού ότι έδωσε τη μεγαλύτερη τιμή, το εκανε αστερισμό στον ουρανό. Στην εικονα δεξιά το τομάρι ο Ιάσονας παραδίνει το τομάρι.

Ζώδιο

Κριός : Το πρώτο από τα δώδεκα μέρη στα οποία διαιρείται ο ζωδιακός κύκλος και το αντίστοιχο χρονικό διάστημα από 21 Mαρτίου ως 19 Aπριλίου. Λατινική ονομασία (Aries, γενική Arietis). Ανηκει στήν 1η Ομάδα της Φωτιάς μαζί με τον Λέοντα και τον Τοξότη.

Το κινέζικο ωροσκοπιο έχει ζωδιο ΠΡΟΒΑΤΟ (Πρόβατα ειναι οσοι γεννηθηκαν τα έτη:    1931     1943      1955      1967      1979      1991      2003)      

Τί λέει μωρέ το ζώον

Μπε Μπε! Σε αρχαιο κειμενο αναφερεται το «βε βε» των προβάτων που εκανε σοβαρους επιστήμονες να υποθέσουν πως οι αρχαίοι πρόφεραν το β οπως το μπ. Η υπόθεση δεν είναι αστείο. Παρατηρήστε πόσες Λατινικές, Γαλλικές, Ιταλικές, Αγγλικές λέξεις που σαφώς έχουν ελληνική ρίζα γράφονται με Β αντι με V. Bacchus, barbarian, basis, base, bucina, Byzantium. Κλικ εδώ για την «Προφορά των συμφωνικών φωνημάτων»

Τό ζώον έλεγε ομως και άλλα με τήν πλάτη του.(Ωμοπλατοσκοπία, οπως και οιωνοσκοπία). Περισσότερα

Βιβλιογραφία